Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Апле́нь, опле́нь м. і ж. р., оплени, опленка, плень, воплень, оплин ’частка воза’, якая стаіць на восях і на якую ставіцца драбіна, выкарыстоўваецца як паваротны механізм; частка паміж дзвюма палавінамі санак’ (Маслен.). Рус.дыял.оплени, аплени ’?’ укр.оплін, оплінь, опління, оплені, оплена; у Жэляхоўскага апрача значэння оплін ’падушка ў возе’ даецца ’падушка на канапе’. Славац.oplen ’частка воза (і вагона)’, чэш.oplín, серб.-харв.о̀плен, славен.oplèn ’частка воза’ (дыял.óplen), балг.дыял.опле́н ’тс’; параўн. польск.дыял.oklenie ’пэўная частка саней’. Праславянскае слова няяснага ўтварэння. Махэк₂ (416) рэканструюе праслав.*oplěmnъ і параўноўвае з грэчаскай назвай часткі кола πλήμνη, функциональна падобнай да апленя. Магчыма, трэба параўнаць з *oblъ, ад якога чэш.oblina ’круглая частка чагосьці’. Іншая версія: *oplenъ < *o‑plet‑nъ (Трубачоў, пісьм. паведамл.). Гл. яшчэ запазычанае з славянскага (MESz, 1, 777) вянг. eplény з блізкім да славянскага значэннем.
Ры́нда2 ’воін царскай аховы на Русі’ (ТСБМ), рус.ры́нда ’аружаносец, целаахоўнік’, ст.-руск.рында. Цяжкое слова, верагодна іншамоўнага паходжання. Вывядзенне са ст.-ісл.rǫnd ’край шчыта, шчыт’ ставіцца пад сумненне з фанетычнага пункту гледжання. Зусім неверагоднае тлумачэнне з дац.rinde, rende ’бегчы’ і з ням.Ronde ’дазор’ (Фасмер, 3, 529). Магчыма, сюды ж рус.ры́ндель ’знамяносец’ з наступным з’яўленнем насавога (Фасмер, 3, 529).
Ры́нда3: рынду біць ’у парусным флоце — тройчы ўдарыць у звон у поўдзень’ (ТСБМ), рус.ры́нда ’звон карабельнага колакала’. Тлумачыцца як утварэнне з англ.to ring the bell ’званіць у колакал’ (Фасмер, 5, 529). Малаверагоднай падаецца версія аб запазычанні са швец. ringa ’званіць’ (Мацэнаўэр, LF 18, 245).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
deal
[di:l]1.
v., dealt, dealing
2.
v.i.
1) мець спра́ву, дачыне́ньне
Arithmetic deals with numbers — Арытмэ́тыка займа́ецца лі́камі
2) ста́віцца, адно́сіцца
to deal fairly with everyone — ста́віцца да ўсі́х справядлі́ва
3) гандлява́ць
a butcher deals in meat — мясьні́к гандлю́е мя́сам
яму́ ад гэ́тага ні хо́ладна, ні го́рача das lässt ihn (ganz) kalt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
зве́рху, прысл.
1. На паверхні чаго‑н., на чым‑н. Поўная ліпаўка баравікоў... Зверху лісты папараці, каб не трапіў пыл у кошык.Лынькоў.
2. У верхняй частцы чаго‑н., над чым‑н. Звычайна ў нарадзе пішацца рабочае заданне, а зверху ставіцца шыфр аддзела, цэха ці аб’екта, куды будзе аднесена гэта работа.Скрыган.
3. Па паверхні, з вонкавага боку. Хлеб зверху заплеснеў. □ Сцюжа прабірае «Салаўя». Але гэта толькі зверху — рукі, твар. Унутры цёпла, ажно горача...Бядуля.
4. У напрамку ўніз; з чаго‑н., размешчанага ўверсе. На дварэ было ціха: ні зверху нічога не падала, ні па нізе не мяло.Лобан.//перан. З боку вышэйстаячых, кіруючых органаў. — Пасля смерці братоў прыехаў сюды ненадоўга, а застануся тут, мабыць, да [той] пары, пакуль зверху ці знізу скамандуюць: «стоп, машына!»Самуйлёнак.
•••
Зверху ўніз глядзець (пазіраць)накагогл. глядзець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)