Інвалі́д. Першакрыніца: лац. invalidus ’бяссільны, нядужы’. Для беларускай пасрэднікам магла быць руская (Крукоўскі, Уплыў, 72) ці польская мова. У рускай инвалид у першай палавіне XVIII ст. з франц. invalide (Шанскі, 2, I, 66; Фасмер, 2, 130; Біржакова, Очерки, 363). На карысць польскай крыніцы ст.-бел. инвалидовати ’адмяняць’ (1637 г.) < ст.-польск. inwalidować < с.-лац. invalidare (Булыка, Лекс. запазыч., 30). У польскай была вядома форма inwalid без ‑a на канцы слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
служы́ць, служу́, слу́жыш, слу́жыць; незак.
1. Выконваць службу (у 2, 3 і 5 знач.).
С. у арміі.
С. ютрань.
2. перан., каму-чаму. Рабіць што-н. для каго-, чаго-н., быць адданым каму-, чаму-н., накіроўваць сваю дзейнасць на карысць чаго-н. (высок.).
С. народу.
С. мастацтву.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выконваць сваё прызначэнне, быць прыгодным для чаго-н.
Канапа служыць пасцеллю.
Здароўе яшчэ служыць.
4. Выконваць абавязкі слугі.
С. у панскім маёнтку.
5. Пра сабак: стаяць на задніх лапах.
Служы!
|| зак. паслужы́ць, -служу́, -слу́жыш, -слу́жыць.
|| наз. слу́жба, -ы, мн. -ы, -аў, ж. (да 1, 2 і 5 знач.) і служэ́нне, -я, н. (да 2 знач.; высок.).
|| прым. службо́вы, -ая, -ае (да 1 знач. паводле 2 і 3 знач. наз. служба).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
cultivate [ˈkʌltɪveɪt] v.
1. абрабля́ць, урабля́ць, апрацо́ўваць, культывава́ць (глебу, зямлю)
2. выро́шчваць, разво́дзіць, культывава́ць
3. развіва́ць, паляпша́ць, спрыя́ць (развіццю чаго-н.);
cultivate the mind развіва́ць інтэле́кт
4. дамага́цца, дабіва́цца сябро́ўства/прыхі́льнасці (каго-н.);
He cultivates the sort of people who can be useful to him. Ён дамагаецца сяброўства з тымі, ад каго можа мець якую-небудзь карысць.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
scales [skeɪlz] n. pl.
1. ва́гі, ша́лі;
That victory turned the scales in our favour. Тая перамога вырашыла вынік справы на нашу карысць;
a scales weight гі́ра
2. the Scales astron. Ша́лі (знак задыяка)
3. the Scales astrol. Ша́лі (знак задыяка; чалавек, які нарадзіўся пад гэтым знакам)
♦
tip the scale(s) at smth. infml выраша́ць кане́ц спра́вы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Авяру́шкі ’вясеннія апенькі’ (Інстр. II) да вавярушкі ад вавёрка (параўн. назву грыба: лісічкі). Аднак больш верагодна, балтызм, тады з літ. voveruškà грыб Cantharellus’ (Чэкман, вусн. паведамл.). Параўн. вавярушкі, гаварушкі (гл.), літ. voveruškà ў сваю чаргу ад voverė̃, vėverìs ’вавёрка’. Назва вавёркі балта-славянская (Фрэнкель, 1233–1234), але назва грыба абмежавана вузкім арэалам, а яе суфіксацыя не адпавядае балтыйскай як спрадвечна роднасная (мы б чакалі ‑ъšьka: *авярошка, *вавярошка). Усё гэта сведчыць у карысць запазычання з літоўскай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Gunst
f - прыхі́льнасць; мі́ласць; добразычлі́васць
zu Íhren ~en — на Ва́шу кары́сць
sich zu séinen ~en verändern — змяні́цца да ле́пшага
j-m éine ~ erwéisen* — зрабі́ць каму́-н. ла́ску
j-s ~ geníeßen* — карыста́цца чыёй-н. прыхі́льнасцю [добразычлі́васцю]
in j-s ~ stéhen* — карыста́цца чыёй-н. прыхі́льнасцю
zu j-s ~ — на чыю́-н. кары́сць
etw. zu séinen ~en vórbringen* [vórtragen*] — сказа́ць што-н. у сваю́ абаро́ну
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
адзіно́кі, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца, размяшчаецца адасоблена ад іншых прадметаў. Люблю сум дзічкі адзінокай, Забытай ў полі пастушкамі. Лойка. Над адзінокім ціхім стогам Дыміцца сіняя імгла. Танк.
2. Які не мае сям’і, сваякоў, блізкіх. Гэй, сустрэнь, любы, Прыгарні, любы, Мяне маладую, Бо ніхто ж мяне, Адзінокую, Не шкадуе. Глебка. Адзінокі лось пазнаў тады, Што з людзьмі карысць яму дружыць. Бялевіч. // Які адчувае сябе чужым сярод людзей, далёкім ад іх. Пракоп адчуў сябе пабітым і адзінокім. Колас. // Не характэрны для пэўных умоў, рэдкі. Адзінокія крокі.
3. Які праходзіць, адбываецца ва ўмовах адзіноты. Адзінокая старасць.
•••
Адзін-адзінокі гл. адзін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zrzec się
czego адмовіцца; адрачыся ад чаго;
zrzec się spadku — адмовіцца ад спадчыны;
zrzec się tronu — адрачыся ад трона;
zrzec się na rzecz kogo — адмовіцца на карысць каго
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Spíelergebnis
m -es, -se спарт. лік (як вынік)
beim ~ von zwei zu drei — пры лі́ку два-тры
das ~ láutet zwei zu eins für... — лік ма́тча два-адзі́н на кары́сць...
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
паваро́т, -ту м., в разн. знач. поворо́т; (крутой поворот — ещё) изло́м;
п. круго́м — поворо́т круго́м;
на ~ро́це ракі́ — на поворо́те реки́;
п. справы́ ў на́шу кары́сць — поворо́т де́ла в на́шу по́льзу;
п. да ле́пшага — поворо́т к лу́чшему;
◊ лягчэ́й на ~тах! — (по)ле́гче на поворо́тах!;
ад варо́т п. — от воро́т поворо́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)