ве́сці несов.

1. в разн. знач. вести́; (захватив — ещё) уводи́ть, увлека́ть;

в. каня́ — вести́ ло́шадь;

в. ўка́зкай па ка́рце — вести́ ука́зкой по ка́рте;

даро́га вядзе́ ў лес — доро́га ведёт в лес;

в. во́йскі ў бой — вести́ войска́ в бой;

в. перагаво́ры — вести́ перегово́ры;

в. спра́ву — вести́ де́ло;

в. сход — вести́ собра́ние;

2. разг. тяну́ть;

в. пе́сню — тяну́ть пе́сню;

в. ні́тку — тяну́ть нить;

3. без доп. клони́ть;

вядо́ма, куды́ ён вядзе́ — изве́стно, куда́ он кло́нит;

4. безл. клони́ть;

мяне́ не́шта вядзе́ на сон — меня́ что́-то кло́нит ко сну;

◊ в. рэй — заправля́ть, задава́ть тон;

в. сваю́ лі́нію — вести́ (гнуть) свою́ ли́нию;

в. свой род — (ад каго) вести́ свой род (от кого);

і ву́хам не в. — и у́хом не вести́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

сустрэ́чны

1. Gégen-; entgégenkommend; gégenläufig (перавозкі);

сустрэ́чны цягні́к Gégenzug m -(e)s, -züge;

сустрэ́чны зыск [іск] юрыд Gégenklage f -, -n, Wíderklage f;

сустрэ́чны план Gégenplan m -(e)s, -pläne;

сустрэ́чны ве́цер Gégenwind m -(e)s, -e;

сустрэ́чны бой вайск Begégnungsgefecht n -(e)s, -e;

2. у знач наз м Vorübergehende (sub) m -n, -n;

пе́ршы сустрэ́чны der érste Béste, der Érstbeste

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

stroke​1 [strəʊk] n.

1. уда́р

2. узма́х, мах; ход;

a stroke of luck уда́ча;

It was a stroke of genius. Гэта было геніяльна.

3. штрых, мазо́к, ры́са;

finishing strokes апо́шнія штрыхі́

4. бой гадзі́нніка;

on the stroke of three ро́ўна ў тры (гадзі́ны)

5. med. інсу́льт

6. sport узма́х; грабо́к;

breast stroke брас

♦

at a single/one stroke адны́м ма́хам;

not do a stroke (of work) па́льцам не паварушы́ць; нічо́га не рабі́ць;

put smb. off his stroke вы́біць каго́-н. з ры́тму

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

крыва́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Напоўнены кроўю; з прымессю крыві. Крывавы мазоль. // Кроватачывы. Крывавая рана.

2. Заліты кроўю; акрываўлены. Крывавыя рукі. Крывавы бінт.

3. Які суправаджаецца праліццём крыві, звязаны з кровапраліццем. Крывавае злачынства. Крывавая помста. □ Не для сваёй жа славы У суровы час вайны З бацькамі ў бой крывавы Кідаліся сыны. Непачаловіч. // Які ўчыніў многа забойстваў. Мы .. не аднойчы чулі пра дэспатаў крывавых і тыранаў. Дубоўка. І ўсплылі ў памяці Андрэя колішнія расказы бабкі аб паншчыне, аб крывавых панах... Пестрак.

4. Ярка-чырвоны, колеру крыві. У змрочным вячэрнім небе замігцелі крывавыя заранкі. Лынькоў. Крывавае сонца ўставала з-за небасхілу. Дамашэвіч.

5. перан. Цяжкі, пакутлівы, горкі. Крывавы пот. Крывавыя слёзы.

•••

Крывавая нядзеля гл. нядзеля.

Да крывавага поту гл. пот.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паве́траны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да паветра. Паветраная хваля. Паветраная прастора. Паветраны рэжым глебы. // Які знаходзіцца ў паветры; які адбываецца ў паветры. Паветраная электрычная лінія. Паветраны бой. Паветраныя карані раслін. Паветраны налёт. // Які дзейнічае, працуе ў паветры; які мае адносіны да авіяцыі. Паветраны гімнаст. Паветраны флот. Паветраны дэсант. □ Мае сябры — паветраныя лоцманы, Гаспадары завоблачных вышынь. Лукша.

2. Які прыводзіцца ў рух паветрам, утвараецца пры дапамозе паветра. Паветраная помпа. Паветранае ахалоджванне.

3. перан. Які пазбаўлены канкрэтнага зместу, беспадстаўны.

•••

Паветраныя ванны гл. ванна.

Паветраная навігацыя гл. навігацыя.

Паветраная падушка гл. падушка.

Паветраная трывога гл. трывога.

Паветраная яма гл. яма.

Паветраны мост гл. мост.

Паветраны мяшок гл. мяшок.

Паветраны шар гл. шар.

Паветраныя замкі гл. замак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перамо́га, ‑і, ДМ ‑мозе, ж.

1. Поспех у змаганні (вайне, баі і пад.). Адгрымелі салюты ў гонар перамогі. Шахавец. І там гараць нямецкія танкі. Вялікая перамога над ворагам. Чорны. І на палях варожых бой Мы перамогай закончым. Танк. // Поспех у працоўным або спартыўным спаборніцтве. Дабіцца перамогі ў сацыялістычным спаборніцтве. // Поспех у ажыццяўленні чаго‑н., дасягнуты ў выніку барацьбы, пераадолення якіх‑н. цяжкасцей. Перамога сацыялістычнага ладу. Перамога справы міру. Вытворчыя перамогі.

2. Поўны поспех, трыумф. Перамога ідэй ленінізма.

•••

Пірава перамога — перамога, здабытая вялікімі ахвярамі і таму роўная паражэнню (ад гістарычнай падзеі — перамогі эпірскага цара Піра над рымлянамі, якую ён атрымаў цаной вялікіх ахвяр).

Скласці (аддаць, узлажыць, прынесці) што на алтар перамогі гл. скласці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разграмі́ць, ‑грамлю, ‑граміш, ‑граміць; зак., каго-што.

1. Разарыць, разбурыць. Разграмілі польскія легіянеры Мартынаву хату, павыбівалі вокны. Колас. Дэфензіва разграміла рэдакцыю газеты, а самога паэта і яго таварышаў, што групаваліся вакол гэтай трыбуны, кінула на лаву падсудных. «Полымя».

2. Разбіць, знішчыць у баі, у выніку барацьбы. А ішлі яны [партызаны] граміць варожы гарнізон у Вежанцы. І разграмілі. Бой быў цяжкі. Паўлаў. Не паспелі разграміць Юдзеніча, як з захаду пачалі насоўвацца белагвардзейскія легіёны Пілсудскага. Паслядовіч. // перан. Даказаць ілжывасць, памылковасць чыіх‑н. перакананняў; нанесці ідэйнае паражэнне каму‑н.; разнесці. Вось дык крытык! Ну і смелы! Пачытай — агорне страх. Без аглядак зборнік цэлы Разграміў у пух і прах. Гілевіч. Дзеля хутчэйшага дасягнення .. мэты неабходна было разграміць трацкісцка-зіноўеўскі блок. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ура́, выкл.

1. Баявы вокліч у час атакі. — Ура! — закрычалі байцы і рынуліся ў бой. / у знач. наз. Каля нямецкіх акопаў затрашчалі кулямёты, сталі часта лажыцца міны. Паднялося дружнае, напорыстае «ура». Мележ. На страсе хаты ўвесь час не змаўкаў кулямёт. Сярод гэтага гулу Коля чуў далёкае шматгалосае «ура!». Ставер.

2. Вокліч, які выражае захапленне, адабрэнне чаго‑н. Людзі кінуліся да Васіля Іванавіча, ледзь не заціснулі яго ў сваіх абдымках, падхапілі на рукі. — Родненькі! Дарагі! Ура партызанам! Лынькоў. — Пажар на Ўсходзе! Таварышы, ур-р-ра! Чарот. / у знач. наз. Узляцелі ў вышыню пілоткі, Грымнула «ура!» — канец вайне. Смагаровіч.

•••

На ура — а) рашучай атакай з крыкамі «ура»; б) перан. з энтузіязмам, горача; в) перан. не падрыхтаваўшыся, спадзеючыся на выпадковы поспех.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мата́ць, мота́ць, мыта́ць, мота́тэ ’віць, накручваць’, ’махаць’, ’плесці (аб павуку)’, ’хутка ісці, бегчы, уцякаць, неразумна траціць грошы’ (ТСБМ, Бяльк., Яруш., ТС, Сл. ПЗБ), матану́ць ’кінуцца, прамільгнуць’, ’махнуць’ (ТСБМ, Нас., Юрч.), мата́цца ’перашкаджаць, церціся’, ’матляцца’, ’сноўдацца’, ’калыхацца’, ’добра старацца’ (Нас., Бяльк., Растарг., ТС), мотну́цца, мотну́ць ’кінуцца’ (ТС). Укр. мота́ти, мота́тися, рус. мота́ть(ся), ст.-рус. мотатися ’бязладна рухацца’, ’жыць абы-як’, польск. motać (się), н.-луж. motas (se), в.-луж. motać (so), чэш. motati (se), славац. motať (sa), славен. motáti (se), серб.-харв. мо̀тати (ce), макед. мота (се), балг. мотая (се), ц.-слав. мотати сѧ. Прасл. motati (sę), аснова якога mot‑ чаргуецца з met‑, параўн. ст.-слав. мести ’кінуць’, літ. mèsti ’тс’. Прасл. motati ўтворана так, як літ. matúoti ’тс’, ’мераць’, роднасным да якога з’яўляецца matarúoti ’махаць’, ’матаць’, ст.-грэч. μόθος ’гарачы бой’, μόθουρα ’ручка вясла’ (Бернекер, 2, 40; Фасмер, 2, 665–666; Скок, 2, 413; Покарны, 732). Махэк₂, 375 разумее форму motati як інтэнсіў на ‑t‑ ад асновы mov‑ (параўн. лац. movēre ’рухацца’) і выводзіць прасл. праформу mov‑ta‑ti, у якой пасля ‑v‑ перад ‑t‑ выпала, а дзеяслоў стаў экспрэсіўным. Бязлай (2, 197) неапраўдана выводзіць і.-е. рэканструкцыю кораня ў выглядзе *menth‑ (Куркіна, Этимология–83, 191).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вступи́ть сов.

1. уступі́ць, увайсці́;

войска́ вступи́ли в го́род во́йскі уступі́лі ў го́рад;

2. (в период, состояние) уступі́ць;

вступи́ть в но́вую фа́зу разви́тия уступі́ць у но́вую фа́зу развіцця́;

3. (ступить куда-л.) ступі́ць;

вступи́ть на па́лубу ступі́ць на па́лубу;

4. (стать членом чего-л.) уступі́ць;

вступи́ть в профсою́з уступі́ць у прафсаю́з;

5. (начать какое-л. действие) уступі́ць (у што), пача́ць (што);

вступи́ть в бой уступі́ць у бой;

вступи́ть в спор пача́ць спрэ́чку;

◊

вступи́ть в строй уступі́ць у строй;

вступи́ть в си́лу увайсці́ ў сі́лу;

вступи́ть на путь стаць на шлях;

вступи́ть в брак узяць шлюб, (жениться) ажані́цца (з кім), (выйти замуж) вы́йсці за́муж (за каго);

вступи́ть в до́лжность заня́ць паса́ду;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)