Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бой, бо́ю, мн. баі́, баёў, м.
1.гл. біць.
2. Узброенае сутыкненне, бітва.
Наступальны б.
3. Барацьба, спартыўнае спаборніцтва.
Кулачны б.
4.перан. Змаганне з тым, што перашкаджае ў жыцці і працы.
Б. з недахопамі.
5.зб. Біты посуд, шкло і пад.
Цагляны б.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бой (род. бо́ю) м.
Iв разн. знач.бой;
абаро́нчы б. — оборони́тельный бой;
наступа́льны б. — наступа́тельный бой;
сустрэ́чны б. — встре́чный бой;
даць б. — дать бой;
прыня́ць б. — приня́ть бой;
узя́ць без бо́ю — взять без бо́я;
б. гадзі́нніка — бой часо́в;
у стрэ́льбы пра́вільны б. — у ружья́ пра́вильный бой;
б. бараба́на — бой бараба́на;
◊ бой-ба́ба — бой-ба́ба;
бо́ем спра́вы не нала́дзіш — посл. бо́ем де́ла не испра́вишь
II (битое стекло, посуда и т.п.) бой
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бойIм.
1.бой, род. бо́ю м.;
оборони́тельный бой абаро́нчы бой;
наступа́тельный бой наступа́льны бой;
кла́ссовые бои́ кла́савыя баі́;
ввести́ в бой уве́сці ў бой;
дать бой даць бой;
приня́ть бой прыня́ць бой;
взять без бо́я узя́ць без бо́ю;
2.(сигнал ударами)бой, род. бо́ю м.;
бой часо́вбой гадзі́нніка;
бой бараба́набой бараба́на;
3.(убой скота на мясо) забо́й, -бо́ю м., рэза́нне, -ння ср., зарэ́з, -зу м.; (свиней) кало́нне, -ння ср.;
◊
взять с бо́ю узя́ць з бо́ю;
бить сме́ртным бо́ем біць смяро́тным бо́ем.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бойII(битое стекло, посуда и т. д.)бой, род. бо́ю м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́й, бо́ю, М у баі́; мн. баі́, баёў; м.
1.Дзеяннепаводледзеясл. біцца (у 1 знач.); бітва, змаганне. Наступальны бой. Сустрэчны бой. Рукапашны бой. Поле бою. Разведка боем. Весці бой. Прыняць бой. □ Не паспеў Шутаў дапытаць палонных, як на паўднёвым баку [вёскі] узгарэўся бой.Мележ.У небе натужліва вылі і звінелі маторы, трашчалі кулямёты: недзе за хмарамі і дымам ішоў паветраны бой.Шамякін.Натапырыўшы пер’е.. [вераб’іха] падрыхтавалася да бою.Шуцько.
2. Барацьба, спаборніцтва. Кулачны бой. Бой быкоў.//перан. Барацьба з чым‑н., што перашкаджае ў жыцці, у працы. Тут моладзь з багнай бой вядзе.Смагаровіч.
3.Разм.Дзеяннепаводледзеясл. біць (у 7, 9 знач.). Стрэльба дакладнага бою. Барабанны бой. Бой курантаў.
4.зб. Разбітая, расколатая на кавалкі шкляная, гліняная і інш. пасуда, разбітыя прадметы.
•••
Бой-бабагл. баба.
Браць (узяць) з бою (боем)гл. браць.
Даць (даваць) бойгл. даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бойм
1.вайск (бітва) Gefécht n -(e)s, -е, Kampf m -(e)s, Kämpfe; Schlacht f -, -en;
паве́траны бой Lúftkampf m;
рукапа́шны бой Náhkampf m;
сустрэ́чны бой Begégnungsgefecht n;
даць бойéine Schlacht líefern;
вы́прабаваны ў бая́х kámpferprobt;
з бая́міúnter Kämpfen;
без бо́ю kámpflos;
2. (спаборніцтва):
бой быко́ў Stíerkampf m;
3.зборн (асколкі) Schérben pl, Bruch m -(e)s, Brüche;
4. (сігналыўдарамі):
бараба́нны бой Trómmelschlag m -(e)s;
бой гадзі́нніка Schlag der Uhr;
гадзі́ннік з бо́ем Uhr mit Schlágwerk
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
бой
Том: 2, старонка: 119.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
бой
(англ. boy)
хлапчук-слуга ў англамоўных краінах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
БОЙ
(ваен.),
арганізаваная ўзбр. сутычка падраздзяленняў, часцей і злучэнняў бакоў, якія ваююць; асн. тактычная форма баявых дзеянняў з мэтай дасягнення перамогі над праціўнікам. Вядзецца з выкарыстаннем усіх наяўных відаў агню і манеўру на зямлі, у паветры і на моры.
Формы і спосабы вядзення бою мяняліся з развіццём баявой тэхнікі і якаснага складу войскаў. Да вынаходства пораху баі вяліся кіданнем стрэлаў, дзідаў, дроцікаў, камянёў і завяршаліся рукапашнай сутычкай пяхоты і конніцы. Са з’яўленнем у Еўропе ў 14 ст. агнястрэльнай зброі — агнём ружжаў і артылерыі і завяршаўся штыкавой рукапашнай сутычкай пяхоты. З аснашчэннем войскаў хуткастрэльнай артылерыяй, кулямётамі, з выкарыстаннем танкаў і авіяцыі вырашальнае значэнне для поспеху бою набыла каардынацыя дзеяння ўсіх родаў войскаў.
Сучасны наземны бой, у якім удзельнічаюць усе роды сухапутных войскаў пры падтрымцы авіяцыі (часам і ВМФ), наз. агульнавайсковым. Ён характарызуецца выкарыстаннем найноўшай зброі і разнастайнай тэхнікі, высокай манеўранасцю, хуткімі і рэзкімі зменамі становішча, вял. прасторавым размахам. Яго найважнейшыя прынцыпы: раптоўнасць нападу, актыўнасць і бесперапыннасць баявых дзеянняў, разгрупаванне сіл, канцэнтрацыя сродкаў на напрамку гал. ўдару, зладжанае ўзаемадзеянне родаў войскаў, якое дасягаецца выкарыстаннем радыёэлектронных сродкаў, у т. л. і касмічных. Асн. віды сучаснага бою: наступленне, сустрэчны бой, абарона, адыход. Спланаваная сістэма бою вял. маштабу і стратэг. значэння наз. бітвай ці аперацыяй. Паветраны бой — проціборства ў паветры самалётаў (або іх груп), верталётаў, якія знішчаюць праціўніка або адбіваюць яго атакі. Проціпаветраны бой вядуць часці ППА і інш. роды войскаў з мэтай знішчэння паветраных сіл праціўніка і прыкрыцця сваіх войскаў і аб’ектаў. Марскі бой — баявыя дзеянні караблёў флоту на моры і ў прыбярэжных раёнах дзеля знішчэння сіл флоту праціўніка або нанясення яму паражэння.
