jerk
[dʒɜ:rk]
1.
n.
1) рапто́ўны штуршо́к або́ зрух зь ме́сца
2) су́таргавае пато́ргваньне му́скула
3) Sl. абмежава́ны, недалёкі чалаве́к, дурань -ня m.
2.
v.t.
1) рэ́зка выхо́пваць
2) рэ́зкім ру́хам пака́зваць на што, то́ргаць
3) адры́віста гавары́ць
3.
v.i.
ру́хацца рэ́зкімі штуршка́мі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
таргану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. каго-што. Рэзкім рухам пацягнуць за што‑н., штурхануць. Машыніст Андрэй Беражкоў таргануў за прывод сігнала, пасунуў рэгулятар назад і ўключыў тармазы. Васілёнак. Старэйшы з хлопчыкаў, якога звалі Валерый і які сядзеў цяпер побач з Зінай, таргануў яе за руку і нешта ёй сказаў паціху. Кавалёў. — Не спі ты, дурань! — крыкнуў бацька і балюча таргануў: — Ці замерзнуць хочаш? Гарэцкі. / у безас. ужыв. Пры слове конь Сяргея неяк тарганула. Нікановіч.
2. чым. Рабіць рэзкі рух якой‑н. часткай цела. [Марына:] — А зямля?.. Ты ж цэлую граду адхапіў?.. Платон у адказ насмешліва таргануў плячом: чаго ад яго хоча гэтая баба? — і прысеў прымераць цвікі — ці добра яны будуць. Ракітны. / Пра рэзкі неадвольны рух. Лінкевіч усхваляваўся, заморгаў вачыма, таргануў шчакой. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Narr
m -en, -en
1) ду́рань, прыду́рак
ein áusgemachter ~, ein ~ in Fólio [in Lébensgröße] — кру́глы [набі́ты] ду́рань
j-n zum ~en hálten* — лічы́ць каго́-н. ду́рнем
2) дзіва́к
3) бла́зен
sich zum ~en [éinen ~en] máchen — рабі́ць з сябе́ штукара́ [камедыя́нта, ду́рня]
◊ éinen ~en an j-m, an etw. (D) gefréssen háben — тра́ціць ро́зум ад каго́-н., чаго́-н.
jédem ~en gefällt séine Káppe — ≅ жыве́ кулі́к, дзе прывы́к; ко́жны кулі́к сваё бало́та хва́ліць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
то́рба ж.
1. су́мка, сума́;
2. (символ нищеты) сума́;
◊ пусці́ць з ~бай — пусти́ть по́ миру;
даве́сці да ~бы — пусти́ть по́ миру;
дайсці́ да ~бы — пойти́ по́ миру;
хадзі́ць з ~бай — ходи́ть по́ миру;
но́сіцца як ду́рань з пі́санай ~бай — погов. но́сится как ду́рень с пи́саной то́рбой
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Seris venit usus ab annis
Вопыт прыходзіць з гадамі.
Опыт приходит с годами.
бел. Замоладу дурань, пад старасць мудр. Як галава сівее, то чалавек мудрэе.
рус. Старый пёс на ветер не лает. Старый ворон не мимо каркает. Старый волк знает толк. Седина в бороду ‒ ум в голову. Старость опытом богата. Седая бородушка ‒ золотая головушка.
фр. On doit être sage quand on a la barbe au menton (Становишься мудрым, когда появляется борода). Qui a âge doit être sage (Кто в возрасте, [тот] должен быть умным).
англ. An old ox makes a straight furrow (Старый вол делает ровную борозду). Older and wiser (Старше и мудрее).
нем. Dank Erfahrung wird man klüger (Благодаря опыту становишься умнее).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Homo longus raro sapiens
Высокі чалавек рэдка бывае мудрым.
Высокий человек редко бывает мудрым.
бел. Вырас да неба, а дурань як трэба. Вялікая фігура, ды дура. Вялікая галава, ды пустая.
рус. Вырости вырос, а ума не вынес. Велик пень, да дурень. С осину вырос, а ума не вынес. Ростом с Ивана, а умом с болвана. Велика Федора, да дура, Иван мал, да удал. Велик дуб, да дуплист, а мал дуб, да здоров.
фр. Grosse tête, peu de sens (Большая голова, мало смысла). Longs cheveux, courte cervelle (Длинные волосы, ум короткий).
англ. The greatest calf is not the best meat (Самый большой телёнок ‒ не самое лучшее мясо).
нем. Groß ist der Baumstumpf, doch schlecht (Велик ствол дерева, но плох).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Тлу́мак ’клунак’ (Сцяшк.), тлу́мок, тлума́к ’тс’ (Сл. Брэс.; брэсц., ЛА, 5), ’клунак; абмежаваны чалавек, дурань’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел. тлу́мок, клу́мок, клу́нок ’клунак, пакунак’ (1516 г., Ст.-бел. лексікон, КГС). Укр. дыял. тлу́мок ’клунак’, тлума́к ’вузел, чамадан’, польск. tłumok ’клунак’, чэш. tlumok ’клунак, рукзак’. Са ст.-польск. tłumok ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 103) ад tłum ’натоўп, плойма’, першапачаткова ’вялікая колькасць’ (Брукнер, 572 і інш.), гл. тлум 1, або ад tłumić ’сціскаць, змінаць’ (Борысь, 636), гл. тлуміць. Аднак чэш. tlumok звязваюць са ст.-чэш. telma ’торба’ няяснага паходжання (Махэк₂, 646; Голуб-Ліер, 483), а ўкр. тлу́мок, тлума́к лічаць трансфармацыяй тур. tulum ’торба’ (Ткачоў, Slavica Tarnopolensia, 1994, 1, 68).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Incedunt albati ad exsequias, pullati ad nuptias
На пахаванне яны ідуць у белым адзенні, а на вяселле ‒ у чорным.
На похороны они идут в белой одежде, а на свадьбу ‒ в чёрной.
бел. Дурань законаў не чытае, а свае мае. Па вадзе ходзіць у тапачках, а па пяску ‒ у чабатах.
рус. По зиме в китаешном, по лету в дублёном. За сохой в сапогах, по селу в лаптях, в церковь босой. Зимой с бороной, а летом в извозе. На комара с рогатиной. Дуракам за кон не писан.
фр. Chanter (entonner) (le) magnificat à Matines (Петь магнификат во время утренней молитвы).
англ. That is neither here, nor there (Это ни там/так ни сям/этак).
нем. Für den Dummkopf gibt es keine Gesetze (Для дурака не существуют законы).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Stulti qui crescunt, stulti sunt, quando senescunt
Хто дурнем у сталым узросце быў, той будзе ім і ў старасці.
Кто дураком в зрелом возрасте был, тот будет им и в старости.
бел. П’яніца праспіцца, а дурань ніколі. Як была дурной, так і асталася. Галава пасівела, а розуму не набралася.
рус. Дурак дураком и останется. Как рожены, так и заморожены. Дураком был, дураком и остался. Родился неумным и умрёшь дураком. Пьяный проспится ‒ глупый никогда. Глупого учить ‒ что мёртвого лечить. Глупому сыну и род ной отец ума не прибавит.
фр. L’ivresse passe, mais la sottise jamais (Хмель/опьянение проходит, глупость ‒ никогда).
англ. He who is born a fool is never cured (Кто родился дураком ‒ не излечится).
нем. Als Esel geboren, als Esel gestorben (Рожденный ослом умрёт ослом).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Quidquid in buccam venerit, stultus loquitur
Дурны гаворыць усё, што прыйдзе ў галаву.
Глупый говорит всё, что придет на ум.
бел. Галава не ведае, што язык апавядае. Вярзе грушу на вярбе. Язык ідзе ўперад розуму. Пусты млын меле, а памолу няма. Дурань языка на прывязі не трымае. Дурны сабака гаўкае, хоць і сыты. Дурны сабака і на свой хвост брэша. Дурны аб дурным і гаворыць.
рус. Пустая мельница и без ветра мелет. Язык говорит/лепечет, а голова не ведает. Дурак мелет, а умный верит. Вертит языком, как корова хвостом. Дурака слушать ‒ пирога не кушать. Пустая мельница без толку мелет. Дурной язык ‒ голове неприятель.
фр. Ce sont les tonneaux vides qui font le plus de bruit (Пустые бочки гремят больше всего).
англ.
нем. Reden wie ihm der Schnabel gewachsen ist (Говорить, как у него вырос клюв).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)