прыбра́ць, ‑бяру, ‑бярэш, ‑бярэ; ‑бяром, ‑бераце; заг. прыбяры; зак.

1. каго-што. Адзець прыгожа, лепш, чым звычайна. Прыбраць да шлюбу. □ — Прыбраць бы іх прыгожа, — сумна ўсміхаецца Люська, — якраз як сёстры Фёдаравы... Ракітны. // Пакрыць чым‑н. для ўпрыгожвання; упрыгожыць. Сцены прыбралі самымі прыгожымі дыванамі, якія ўмелі ткаць бярозаўскія жанкі. Васілевіч. З іх [дзяўчат] адна вянком удала Галаву сабе прыбрала. Танк. Мароз прыбраў, як майскай квеценню, Сады, палеткі і дамы. Астрэйка.

2. што і без дап. Прывесці ў парадак што‑н., навесці чысціню дзе‑н. Прыбраць у хаце. □ Старанна прыбрала.. [Ганна] кухню, змяла, выцерла кожную пылінку. Колас. Собіч даўно прыбраў стол, але чакаў, глянуўшы на Марыну: яна стаяла каля акна задумаўшыся. Скрыган.

3. што. Прыняць, зняць, знесці адкуль‑н. Прыбраць посуд са стала. Прыбраць камень з дарогі. □ Вясной перад іхнім домам разбілі газоны, заасфальтавалі тратуар, прыбралі хлуд. Лось. [Аканом] паклікаў усіх, хто забудаваўся з Гальвасавага лесу, і сказаў за лес заплаціць, а за самаўпраўства даць штраф. А хаты прыбраць з Гальвасавага поля. Чорны. // каго. Разм. Зняць, вызваліць. [Антон Васільевіч], відаць, дабіваецца, каб мяне прыбралі з пасады старшыні. Паслядовіч.

4. каго-што. Разм. Знішчыць, забіць. — Самі ведаеце, як тады жыццё наша калгаснае ішлося. Пабудовы спалены, зямля запушчана, ні цяпла, ні людзей... Усё вайна прыбрала. Сачанка. [Вінцук:] — Так то яно так, але поўзаюць жа па свеце такія гады. І не прыбярэ такую поскудзь ніхто. Машара. [Мікола-падпольшчык:] — Ваня, ты заставайся ў горадзе, прыбяры гада як мага хутчэй, пакуль ён не нарабіў бяды. Новікаў.

5. каго-што. Разм. Завалодаць чым‑н., прысвоіць каго‑, што‑н. Зямлю ж гектараў паўтара Прыбраў вясковы абдзірала, Прыслужнік панскага двара. Колас.

6. што. Разм. Сабраць (ураджай з поля, сена і пад.). — Збожжа прыбралі, азіміну пасеялі — чаму ж не пагасцяваць крыху ў добрага чалавека? Пянкрат. З поля прыбралі багаты ўраджай, сеялі жыта. Чорны. // Канчаткова зрабіць што‑н. на якой‑н. тэрыторыі. — Балота прыбралі ўжо? — Учора касілі ўсім сялом — скончылі! Краўчанка.

•••

Прыбраць да рук — а) захапіць сабе, прысвоіць; б) прымусіць каго‑н. быць паслухмяным. Вялая думка стала больш акрэсленай і перарасла ў рашэнне: прыбраць да рук гэтага.. ветрагона. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Übersicht

f -, -en

1) агля́д (über A – чаго-н.)

éine ~ über etw. gében* — даць агля́д чаго́-н.

2) від (über A – на што-н.)

3) гарызо́нт, кругагля́д

éine gewísse ~ háben — мець пэўны [даво́лі шыро́кі] кругагля́д

es fehlt ihm an ~ — у яго́ ву́зкі кругагля́д

sich (D) éine ~ verscháffen — скла́сці сабе́ (агу́льнае) уяўле́нне (аб чым-н.)

die ~ verlíeren* — згубі́ць [стра́ціць] арыента́цыю

die ~ ist erschwért — гэ́та абцяжа́рвае [ускладнце] арыента́цыю

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Bauch

m -(e)s, Bäuche жыво́т, пу́за

◊ aus dem ~ réden — вярзці́ абы-што́

vor j-m auf dem ~ líegen* [kríechen*] — по́ўзаць на жываце́ пе́рад кім-н., падлі́звацца да каго́-н.

sich (D) ein Loch in den ~ láchen — трыма́цца за жыво́т ад сме́ху, падарва́ць жываты́ ад сме́ху

der vólle ~ lernt nicht gern — ≅ то́ўстае пу́за да наву́кі ту́па

sich (D) éinen ~ zúlegen — адгадава́ць сабе́ жыво́цік

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Króne

f -, -n

1) каро́на, вяне́ц

2) каро́нка (зуба)

sich (D) éine ~ áufsetzen lássen* — паста́віць (сабе́) каро́нку

3) кро́на (манета)

4) вярша́ліна, верхаві́на (дрэва)

5) лю́стра, жырандо́ль

◊ das setzt állem die ~ auf! — гэ́та ўжо́ верх усяго́!; гэ́та ўжо́ зана́дта!

wie die Pérle in der ~ sein — вызнача́цца (у грамадстве і г.д.)

was ist ihm in die ~ gefáhren? — што яму́ прыйшло́ ў галаву́?

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

lángen

1.

vi

1) (nach D) дастава́ць, даця́гвацца (да чаго-н.)

ich lángte nach dem Téller — я працягну́ў руку́ па тале́рку

2) (bis an A, bis zu D) быць дастатко́вым, хапа́ць

das Geld lángte nicht — гро́шай не хапі́ла

2.

vt дава́ць, праця́гваць

j-m éine ~ — даць апляву́ху каму́-н., даць по́ўху каму́-н.

er lángte sich das Buch — ён узяў сабе́ кні́гу

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

vórstellen

1.

vt

1) (па)ста́віць спе́раду

2) (j-m) пазнаёміць (каго-н. з кім-н.), адрэкамендава́ць, прадста́віць (каго-н. каму-н.)

3) уяўля́ць сабо́ю; стро́іць з сябе́ (каго-н.); выдава́ць сябе́ (за каго-н.)

er will ímmer etw. Besónderes ~ — ён заўсёды хо́ча быць чы́мсьці асаблі́вым

4)

sich (D) etw. ~ — уяві́ць сабе́ што-н.

2.

(sich)

(j-m) адрэкамендава́цца, прадста́віцца (каму-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Scháden

m -s, Schäden

1) шко́да

~ bríngen* [zúfügen, ánrichten, stíften] — прыно́сіць [рабі́ць] шко́ду

das geréicht ihm zum ~ — гэ́та яму́ на шко́ду

2) стра́та

den ~ ersétzen — пакры́ць стра́ту

für den ~ gúthaben (аддз.) [bürgen, háften] — гарантава́ць пакрыццё [кампенса́цыю] на вы́падак стра́ты

~ (er)léiden* — цярпе́ць стра́ты

~ trágen* — не́сці стра́ты

◊ durch ~ wird man klug — ≅ на памы́лках ву́чацца

3) мед. пашко́джанне

sich (D) ~ tun* — пашко́дзіць сабе́ што-н., пара́ніць сябе́

4) пашко́джанне, пало́мка, разбурэ́нне

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

áuflösen

1.

vt

1) развя́зваць, распуска́ць, расплята́ць (валасы)

2) раша́ць (ураўненне), выраша́ць (пытанне і г.д.)

die Klámmern ~ — раскрыва́ць ду́жкі

3) хім. раствара́ць

4) касава́ць (дагавор)

5) распуска́ць (арганізацыю і г.д.); расфармірава́ць (вайсковую часць і да т.п.)

2.

(sich)

1) раствара́цца

sich in Tränen ~ — залі́цца сляза́мі

2) вы́рашыцца

die Sáche löste sich von selbst auf — спра́ва вы́рашылася сама́ па сабе́

3) (сама)распуска́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

kark, ~u

м. шыя; карак;

ma głowę na ~u — мае галаву на плячах;

skręcić sobie kark — звярнуць (скруціць, зламаць) сабе галаву (карак);

nie ugiąć ~u — не сагнуць шыі; не скарыцца;

wziąć za kark — узяць за горла;

nadstawiać (za kogo) ~u — галаву падстаўляць (за каго);

siedzieć komu na ~u перан. сядзець у каго на шыі (на карку);

idź na złamanie ~u! — ідзі да д’ябла!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

gadać

gada|ć

незак. разм. гутарыць, балбатаць; балакаць; балабоніць; лапатаць;

szkoda ~ć — няма чаго казаць;

~j zdrów — балбачы сабе на здароўе; мялі, васпане, пакуль язык не прыстане;

~ć ni w pięć ni w dziewięć — вярзці (плявузгаць) лухту;

~ć od rzeczy — гаварыць глупствы; абы-што вярзці;

~ć na kogo — нагаворваць (скардзіцца) на каго;

~ła do koleżanki na męża — яна скардзілася сяброўцы на мужа

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)