1. Раскапаць зямлю пад чым‑н. Падкапаць слуп. □ Іван Навумавіч падняў каля плота трэску, асцярожна падкапаў ёю збоку сушэйшы куст.Якімовіч.У маладой прыгажуні сасонкі дзік падкапаў карэнне, і яны апынуліся на паверхні зямлі.Мяжэвіч.// Зрабіць падкоп пад чым‑н. Падкапаць плот.
2. Зрабіць глыбейшым, паглыбіць. [На Палессі] сёлета, напрыклад, пасля таго, як асушылі балоты, у маёй роднай вёсцы ўзровень вады так упаў, што давялося падкапаць амаль усе калодзежы.Сачанка.
3. і чаго. Разм. Накапаць, выкапаць у дадатак да чаго‑н. Маці ўстала, узяла ў сенцах кош і рыдлёўку. — Пойдзем бульбы падкапаем.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саха́, ‑і, ДМ сасе; мн. сохі, сох; ж.
1. Прымітыўная драўляная сельскагаспадарчая прылада для ворыва. Тым часам з дому для падмогі, Саху забраўшы і нарогі, Антось прыехаў і на грэчку Узняў маргоў са два папару.Колас.Сохі і драўляныя бараны пайшлі ў архіў.Чорны.
2.Гіст. Адзінка падатковага абкладання ў Расіі ў 13–17 стст.
3.Слуп з развілкай на канцы, які ўжываецца пры будаўніцтве чаго‑н. як апора. Да абеду гумно абадралі: свіцілася голае — сохамі, кроквамі, рабрынамі жэрдак.Мележ.Уся.. [клуня], разам з гэтымі шуламі, сохамі, кроквамі і латамі, і ўсе гаспадарскія прылады ў ёй зроблены рукамі дзеда Баўтрука.Колас.
4. Рогі лася. І раптам — [лось] сохі выкінуў свае.Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
column
[ˈkɑ:ləm]
n.
1) калёна f., абэлі́ск -а m. слупо́к -ка́m., калёнка f. (газэ́тная)
a column of smoke — слуп ды́му
the spinal column — хрыбе́т -та́, пазвано́чнік -а m
2)
а) аддзе́л -у m. (у газэ́це)
a financial column — фіна́нсавы аддзе́л
б) арты́кул у гэ́тым аддзе́ле
3) калёна f. (жаўне́раў), аўтакалёна
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вы́вернуццасов.
1. (наизнанку) вы́вернуться, вы́воротиться;
2. (упасть) повали́ться;
слуп ~нуўся — столб повали́лся;
3.разг. (вывихнуться) вы́вернуться;
4.разг. вы́валиться;
уся́ бу́льба ~нулася з цэ́бра — весь карто́фель вы́валился из уша́та;
5. разверну́ться;
тут з машы́най не ~нешся — безл. здесь с маши́ной не развернёшься;
6.прост. разле́чься
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
яго́ ~та́ла з бо́ку на бок — его́ кача́ло (шата́ло) из стороны́ в сто́рону;
3.перен. колеба́ть;
х. аўтарытэ́т — колеба́ть авторите́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Ветранікі1брэсц., малар.ві́траныкы ’апоўзіны на стозе, козлы на страсе’ (Нар. сл.), стол.вэ́треники ’звязаныя палкі, якія кладуцца на канёк страхі’ (Шушк.). Укр.наві́треник, рус.урал., зах.-сіб.ве́треники ’апоўзіны на стозе або на капе’, вялікапольск. wietrznik ’тс’. Палескія лексемы запазычаны, відаць, з польскай мовы.
Ветранікі2, ві́траныкы, вітряныкы, вэ́трэныкы ’дзве дошкі, якія прыбіваюцца да лат з боку франтона і, скрыжоўваючыся ўверсе, утвараюць вільчак’ (палес., Нар. сл., Шатал.), рус.йонаўск.ветреник ’тс’. Запазычана з польск. мовы; параўн. каш.zawietrznik ’тс’. Гл. таксама ветранікі1. Славен.vétrnik ’ахова ад ветру’ (напр., дзверы ў сенцах); слуп (саха) у драўлянай канструкцыі страхі’ маюць іншую семантычную матывацыю.
я́страб ~це́ў на курэ́й — я́стреб налете́л на кур;
~це́ў пыл — налете́ла пыль;
н. на слуп — налете́ть (наткну́ться) на столб;
2. (о неожиданном налёте) нагря́нуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стоўп1, стаўпа, м.
Абл. Сцірта, торп. Ціток узлез на жытні стоўп і адразу ўбачыў, што снапы каля сцяны паварушаны.Лобан./увобразнымужыв.Сваю ноч верасень дасыпае дзе-небудзь у гумне, на стаўпе духмянага мурагу.Васілевіч.
стоўп2, стаўпа, м.
1.Спец. Вежа або калона. Александрыйскі стоўп.
2. Тое, што і слуп (у 2 знач.). Даўно ўжо зышла на зямлю .. цёплая летняя ноч, і залацісты стоўп ад поўнага месяца лёг на люстраную гладзь шырокай Волгі.Багдановіч.
3.перан.Іран. Важны дзеяч, значная службовая асоба. Стаўпы грамадства. □ Раней, бывала, «стаўпы парадку» і кроку не ступяць, каб не наведаць яго; ніколі, бывала, не абыходзілася, каб на Марціна не склалі пратакола або не ўшпілілі штрафу.Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ды́ба́ць ’чыкільгаць, ісці’ (БРС, Нас.), ’павольна ісці’ (Касп., Бяльк., Сл. паўн.-зах., Жд. 2). Рус.ды́ба́ть, укр.ди́бати, польск.dybać ’падпільноўваць; падкрадвацца’, славац.dibať, серб.-харв.dibati ’хістацца, гайдацца’ і г. д. Прасл.*dybati (агляд форм і семантыкі ў Трубачова, Эт. сл., 5, 197–198). У аснове ляжыць тэарэтычная база *dъb‑ (< *dŭbo‑), якую параўноўваюць з герм.*tuppa‑ ’пучок валасоў, каса’; матывацыю гл. у Трубачова, там жа. Форма *dybati — ступень падаўжэння. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 557. Аддзеяслоўным прасл. утварэннем з’яўляецца *dyba (з рознымі значэннямі; агляд гл. у Трубачова, там жа, 197); сюды адносіцца і бел.ды́бы ’хадулі; доўгія ногі’, ды́ба ’прылада катавання’ (БРС), ’слуп у студні, на якім вісіць крук для выцягвання вядра з вадой’ (Касп.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́лымя ’агонь, які ўзнімаецца над тым, што гарыць’ (ТСБМ), по́лымʼе, по́ломʼе ’тс’ (ТС), сюды ж по́лань (Сл. ПЗБ), по́лынь ’тс’ (Нар. сл.), ст.-бел.поломѧ (XVI ст.). Укр.по́лумʼя, рус.поломя, по́лымя, пламя, польск.płomień, н.-луж.płomje, в.-луж.płomjo, чэш.plamen, славац.plameň, славен.plámen, серб.-харв.пла̏мен, балг.пла́мен, пла́мък, плам, ст.-слав.пламы, пламень. Прасл.*polmy, *polmenь: аснова *polmen‑ (дзе ‑men‑ — суфікс, параўн. пол ’полымя’ (Сл. ПЗБ)), ад *polti, *polěti ’палаць’ (гл. пала́ць); роднаснае літ.pelenaĩ ’попел’, лат.pę́lni ’тс’, ст.-прус.pelanno, літ.pelẽnė ’ачаг’, магчыма, таксама алб.pjalmë ’слуп пылу’ (Фасмер, 3, 273). Паводле Карскага (1, 254), формы з ‑лы‑ другасныя, у выніку аналогіі да слоў тыпу блыха́.