про́рва, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Стромкі і глыбокі абрыў; бездань.
Сарвацца ў прорву.
На краі прорвы (таксама перан.: на краі гібелі).
2. перан. Прынцыповае разыходжанне ў чым-н.
Пасля гэтай спрэчкі паміж імі лягла п.
3. Вельмі вялікая колькасць каго-, чаго-н. (разм.).
Паспрабуй накарміць такую прорву.
П. грошай.
4. Пра каго-, што-н., што паглынае, пажырае многа чаго-н. (разм., неадабр.).
Якая п.: не ўкарміць яго!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
рэ́зкі, -ая, -ае.
1. Які праяўляецца з вялікай сілай, вастрынёй.
Р. вецер.
Рэзкія болі.
2. Раптоўны і вельмі значны.
Рэзкае павышэнне паспяховасці навучэнцаў.
Рэзкае пахаладанне.
3. Занадта моцны.
Р. крык.
Р. пах.
Рэзкае святло.
4. Пазбаўлены мяккасці, плаўнасці, парывісты.
Рэзкія рухі.
5. Які вызначаецца выразнымі абрысамі, не расплыўчаты.
Рэзкія лініі.
Рэзкія рысы твару.
6. Прамы і жорсткі, востры.
Рэзкая крытыка.
Рэзкія словы.
Р. соус.
|| наз. рэ́зкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
трашча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утвараць трэск.
Лёд трашчыць.
2. Утвараць гукі, падобныя на трэск (пра насякомых).
Т. начныя цвыркуны.
3. перан. Хутка, многа, не змаўкаючы гаварыць.
Яна можа т. гадзіну без перапынку.
4. перан. Быць напярэдадні краху, распаду; знаходзіцца пад пагрозай зрыву.
План па перавозках грузаў трашчыць.
5. Пра вельмі моцны мароз.
На двары трашчыць мароз.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
уляце́ць, улячу́, уляці́ш, уляці́ць; уляці́м, улеціце́, уляця́ць; уляці́; зак.
1. у што. З лёту, на ляту пранікнуць куды-н.
Ластаўка ўляцела ў сенцы.
2. у што. Вельмі хутка ўбегчы, уехаць куды-н. (разм.).
У. у хату.
3. у што. Упасці, уваліцца ў што-н. (разм.).
У. у яму.
У. у гразь.
4. безас., каму. Папасці за якую-н. правіннасць (разм.).
Яму ўляцела ад бацькоў.
|| незак. улята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
страстьIII нареч., прост. страшэ́нна, стра́шна, страх; (очень) ве́льмі;
страсть как хо́чется пое́хать страх як хо́чацца пае́хаць;
страсть люблю́ страшэ́нна (стра́шна) люблю́;
наро́ду на у́лицах — страсть наро́ду на ву́ліцах — страх.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
alike
[əˈlaɪk]
1.
adv.
1) падо́бна
2) адно́лькава, такса́ма
2.
adj.
адно́лькавы, падо́бны
These twins are very much alike — Гэ́тыя блізьня́ты ве́льмі падо́бныя
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
great
[greɪt]
1.
adj.
1) вялі́кі (нато́ўп)
2) ва́жны, выда́тны, сла́ўны (здарэ́ньне, маста́к), генія́льны
2.
adv., informal
ве́льмі до́бра
a great many — шмат
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ідэа́льны
(п.-лац. idealis, ад гр. idea = паняцце)
1) які існуе толькі ў свядомасці, у ідэях і ўяўленнях (напр. і. свет);
2) які адпавядае паняццю аб ідэале, узвышаны (напр. і-ая любоў);
2) вельмі добры, дасканалы (напр. іыя ўмовы).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Магу́тны ’вельмі дужы, здаровы’, ’вельмі вялікі, значны па сіле, велічыні’, ’тоўсты, масіўны (пра слой, пласт)’, ’з вялікімі вытворчымі і матэрыяльнымі магчымасцямі’ (ТСБМ, Касп., Бяльк.). Укр. могу́тний, рус. могу́тный ’моцны, магутны, здаровы’, чэш., славац. mohutný ’тс’. Утворана ад дзеепрыметніка цяп. часу mogǫt‑ пры дапамозе суф. ‑ъnъ‑jь. Да магчы́ (гл.). Параўн. Фасмер (2, 636), Махэк₂ (371). Анышкевіч (Сл. бойк. гов., 1, 426) супастаўляе бойк. маготний з венг. mag ’зерне’. Сюды ж магутнасць ’уласцівасць магутнага, вялікая сіла, моц’ (ТСБМ, Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Басі́лы ’абутак з шыны’ (Жд.). Гэта слова вельмі нагадвае іншую назву абутку — бахі́лы ’абутак, галёшы, зробленыя з шын, абутак з гумы і г. д.’ (гл.). Што гэта варыянты аднаго і таго ж слова, здаецца, сведчыць паралелізм бахі́лы|басі́лы (КЭС, бых.). Фанетычная змена не вельмі зразумелая, аднак у гаворках часам сустракаецца чаргаванне х : с. Не выключаецца і ўплыў нейкага іншага сямейства слоў. Параўн., напр., рус. дыял. баси́ла (мн.) ’убранне’, ба́си́ть ’прыбірацца, выстройвацца’. Гл. бахі́лы (там і літ-pa да этымалогіі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)