Станпаводледзеясл. свяціцца (у 1 знач.); выпраменьванне святла. Свячэнне фосфару./уперан.ужыв.Нібы глыбіннае свячэнне, Душы маўклівае агонь. Усё зямное азначэнне — Твая сяброўская далонь.Вярба.Бачу — Кветкі бярэ І пляце, Спалучае Сінь фіялак І лотаці жоўтай свячэнне...Кусянкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сінкрэты́зм, ‑у, м.
Кніжн.
1. Злітнасць, нерасчлянёнасць, якія характарызуюць першапачатковы, неразвіты стан чаго‑н. Сінкрэтызм першабытнага мастацтва. □ Паэтычнае мысленне тут [у рукапіснай ананімнай паэзіі] яшчэ таксама не адасобілася ад фальклорнага сінкрэтызму.Ярош.
2. Неарганічнае спалучэнне разнародных элементаў — філасофскіх поглядаў, рэлігійных сістэм і інш. Рэлігійны сінкрэтызм перыяду элінізму.
[Ад грэч. synkrētismós — злучэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Абмыць, змыць (гразь, бруд і пад.). Ён [паэт] можа перуны выкрасаць з яснага неба, ліўнямі смугу спаласкаць, вясёлкай раку вычарпаць, травамі, дрэвамі заспяваць.Бялевіч.
2.безас.Разм. Пра стан змучанасці, змардаванасці пры паносе. Яго так спаласкала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стая́нне, ‑я, н.
Дзеяннеістанпаводледзеясл. стаяць (у 1–3, 6–8 знач.). Стаянне вады. □ Ад доўгага стаяння на месцы ў Міці пачалі мерзнуць ногі.Навуменка.Стоячы каля воза,.. [Ганна] бачыла так мала, ды і стаянне гэта надакучыла да ліха!Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Вывесці са стану спакою, устрывожыць, узбударажыць; узбунтаваць. Крыкі вартавых узбурылі ўсю вёску. □ Гэтыя клопаты аб сабе канчаткова ўзбурылі Лёдзю.Карпаў.
2. Прывесці ў стан абурэння, разгневаць, раззлаваць. Аднак старасту гэтая незалежнасць [паліцэйскага] адно ўзбурыла.Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усхвалява́насць, ‑і, ж.
Стан усхваляванага (у 2 знач.); хваляванне. У гэтым голасе было многа шчырасці, у ім была нейкая маладая ўсхваляванасць, што заўсёды падабалася гледачам і прыводзіла іх у захапленне.Шчарбатаў.На новае месца заўсёды пераязджаеш з пачуццём нейкай своеасаблівай усхваляванасці.Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́ня ’прывід, здань’ (Рам. 8), ма́нія ’тс’ (Ян.), укр.манія́, рус.паўн., усх.манья́ ’тс’. Да мана́ (гл. мані́ць) (Семяновіч, AfslPh, 11, 310). На месца націску ўплывае лексема ма́нія ’псіхічны стан’. Сюды ж манячыць ’ледзь бачыць’ (паўд.-усх., КЭС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пара́дак ’правільная, наладжаная сістэма размяшчэння чаго-небудзь; належны стан чаго-небудзь; устаноўлены лад, план, сістэма кіравання’; пара́дкавы, пара́дкаваць, пара́дком. Да рад (гл.). Аналагічна ў іншых слав. мовах: рус.поря́док, польск.porządek, чэш.pořádek, серб.-харв.по̏редак і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пустамлі́н ’балбатун, несур’ёзны чалавек’ (слонім., Жыв. сл.), пустамлён ’тс’ (ашм., Стан.). Ад пусты (гл.) і млін ’млын’, да ўнутранай формы параўн.: лапочаш, як пусты млын (стаўб., Матуе.); другасна збліжанае з млён ’кій у жорнах, якім іх прыводзяць у рух’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Bescháffenheit
f -, -en
1) уласці́васць, я́касць
die ~ des Körpers — целаскла́д
die besóndere ~ — своеасаблі́васць
2) стан (спраў)
je nach ~ der Úmstände — у зале́жнасці ад акалі́чнасцей [абста́він]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)