sich (D) kéinen ~ ántun* [áuferlegen] — не саро́мецца, не цырымо́ніцца
únter dem ~ der Verhältnisse — вы́мушаны акалі́чнасцямі; дзя́куючы акалі́чнасцям
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
церушы́ць, церушу, цярушыш, цярушыць; незак.
1.што. Пераціраць, здрабняць што‑н. сухое. Васіліне не трэба было церушыць на далоні каласы і браць зерне на зуб, яна вокам вызначыла ступень спеласці збожжа.Хадкевіч.Васіль узяў жменьку трасты, пачаў церушыць: пасыпалася кастрыца, агаляючы тоўстыя, цемнаватага колеру валокны.Савіцкі.
2.што і чым. Прымушаць што‑н. сыпацца, падаць. Стаяла восень: вецер, пранізлівы і калючы, церушыў пажоўклае лісце бяроз, вольхі, асін, усцілаў гм дарогу.Сіўцоў.[Шыковіч] доўга ўглядаўся ў лісце дуба. У яго гушчары шасталі, церушылі мохам нейкія птушкі.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ці́скаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
1. Націскаць на што‑н. шмат разоў. Смагул ціскаў пяткамі вярблюджую шыю і ўскрыкваў: — І-па! І-па!Беразняк.//Разм. Іграць на гармоніку, баяне і пад. У яе [Агаты], бач, грышча сёння, Дык сышлася вёска ўся; Сцёпка ціскае гармонік, Той пішчыць, як парася.Крапіва.//перан. Уздзейнічаць прымусова на каго‑н.; прымушаць. [Старац:] Калісь і мяне ціскалі няшчасці з усіх бакоў.Купала.
2.Разм. Сціскаць у абнімках, моцна абнімаць. Не, [Антанюк] не праслязіўся. Але ціскаў хлопцаў у абдымках, тоўк кулакамі ў плечы, у жывот, без прычыны смяяўся.Шамякін.// Сціскаць рукой, рукамі, пальцамі; камячыць. Бацюшка ўвесь час ціскаў у руках пугу і капялюш.Чарот.
3.Спец. Друкаваць з дапамогай друкарскага прэса.
4.Разм. Змяшчаць у якім‑н. выданні, органе друку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; незак.
1.каго-што і на што. Налягаць сваім цяжарам на каго-, што-н.; націскаць.
Ц. нагой на рыдлёўку.
Ц. на кнопку званка.
2.перан. Прыгнятаць, душыць.
Боль ціснуў грудзі.
3. Сціскаць.
Крыгі ціснулі лодку.
Ц. руку.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Быць цесным, сціскаць цела (пра абутак, адзежу).
4. Колючы, тыкаючы чым‑н., прымушаць вылезці адкуль‑н.; выпорваць. Да Толі з Алесем прыходзілі яшчэ Валодзя і Сцёпка, і разам яны паролі тых трусоў з малінніку тычкамі.Брыль.// Выганяць, праганяць. [Антось:] — Калі б мелі свой кавалачак зямлі, то.. — ніхто не пароў бы, з месца не гнаў бы.С. Александровіч.
•••
Глупства пароць — гаварыць, рабіць абы-што.
Пароць гарачку — рабіць што‑н. неабдумана, паспешліва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ну́жа ’недахоп харчоў; патрэба’ (Нас.), ’галеча’ (Яруш.), ’сум’ (пін., Сл. ПЗБ), ’мухі (наогул насякомыя)’ (Ян.; Мат. Гом.), ’шасціножкі (камары, мошкі, сляпні, авалы, зыкі, мухі)’: Улетку нужа тавар эаедае (Некр.), сюды ж таксама нюжа ’галеча; рой мошак’ (Сержп., Грам.), укр.ну́жа ’вошы; мухі’, рус.ну́жа ’галеча, беднасць; неабходнасць; прымус; сверб’, польск.nędza ’галеча, бяда’, чэш.nouze ’тс’, славац.nudzą ’тс’, в.- і. н.-луж.nuza ’тс’, славен.nüja ’неабходнасць, патрэба’, серб.-харв.нржда ’тс’, макед.нужда ’тс’, балг.нужда ’тс’, ст.-слав.ноуѫда ’тс’. Прасл.*nudja ’патрэба, неабходнасць’ ад *nuditi, гл. нудзіць (Махэк₂, 402; Бязлай, 2, 230); паводле Фасмера (3, 88), роднаснае нуда, нудить. Зубаты (I, I, 312) выводзіць значэнне слова з ’мучыць, турбаваць, прыгнятаць’ і далей ’прымушаць’, чым і тлумачыцца увесь спектр значэнняў, блізкіх значэнню слова бяда. Змякчэнне н мае, відаць, экспрэсіўны характар. Сюды ж таксама ну́жнай мужык ’бедны мужык’ (Анім.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Садзі́ць ’запрашаць або прымушаць заняць якое-небудзь месца’; ’прызначаць, уладкоўваць на якую-небудзь пасаду’, ’пасяляць дзе-небудзь’, ’закопваць у зямлю карані саджанцаў, клубні і пад. з мэтай вырошчвання раслін’, ’змяшчаць у гарачую печ посуд для выпякання, сушэння’, ’энергічна, з сілай утвараць якое-небудзь дзеянне’. Укр.сади́ти, саджу́, рус.сади́ть, сажу́, стараж.-рус.садити, ст.-слав.садити, польск.sadzić, sadzę, в.-луж.sadźiś, н.-луж.sajźić, чэш.saditi, славац.sadiť, серб.-харв.са́дити, са̑дим, славен.sadíti, sadím, балг.садя́, макед.сади. Праслав.*sadìti, sadi̯ǫ каўзатыў да прасл.*sěsti ’сесці’. Роднасныя літ.sodìnti, sodinù ’саджаць’, ст.-прус.saddinna ’ён ставіць’, ensadints ’той, які ўстаўлены’; гоц.satjan ’саджаць’, ірл.suidim ’сяджу’ (Траўтман, 259), ст.-інд.sādáyati ’садзіць’, ірл.sáidim. Гл. таксама Фасмер, 3, 544 з літраў Брукнер, 478 і наст.; Махэк₂, 539; Борысь, 537; Шустар-Шэўц, 2, 1263–1264; Сной₁, 551; БЕР, 411–415. Параўн. сад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
squash3[skwɒʃ]v.
1. сціска́ць, выціска́ць; душы́ць, выду́шваць;
squash a lemon прыгатава́ць лімо́нны сок
2. упі́хваць; упі́хвацца; уці́скваць; уціска́цца;
squash smb. into a car уці́снуць каго́-н. у машы́ну
3. абраза́ць (у размове), прымуша́ць маўча́ць;
squash a rebellion душы́ць паўста́нне
squash up[ˌskwɒʃˈʌp]phr. v. пацясні́цца;
You’ll have to squash up to make room for the others. Табе трэба будзе пасунуцца, каб даць месца іншым.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)