у Рас. імперыі землі, адрэзаныя ад сял.надзелаў на карысць памешчыкаў у ходзе сялянскай рэформы 1861. Памяншэнне сял. надзелаў адбывалася, калі надзел быў большы за вышэйшую норму або калі ў памешчыцкім маёнтку заставалася менш за трэць (у стэпавай паласе менш за палову) прыдатных зямель. Адрэзкі рабіліся і пры атрыманні сялянамі т.зв.даравальнага надзелу. Адрэзаныя землі былі жыццёва неабходныя сялянам (ворыва, паша, лугі і інш.). Гэта давала магчымасць памешчыкам здаваць сялянам адрэзкі ў арэнду на кабальных умовах.
На Беларусі, паводле ўстаўных грамат, на б.ч.тэр. Магілёўскай губ. адрэзкі склалі 12,7%, у Гродзенскай губ. — 9,8%, у Мінскай (без Навагрудскага і Пінскага пав., паводле заніжаных звестак) — 2% надзельных зямель. У склад надзелаў не ўключаліся т.зв. прыёмныя землі, што знаходзіліся ў часовым карыстанні сялян, іх пазбавілі і сервітутаў. У час паўстання 1863—64 царызм пайшоў на некат. ўступкі (вернуты частка адрэзаных зямель і права часова карыстацца сервітутнымі ўгоддзямі, на 20% паменшаны выкупныя плацяжы і інш.), але гэта не змяніла грабежніцкага характару рэформы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАРАДЗЕ́ЛЬСКІ ПРЫВІЛЕ́Й 1413,
заканадаўчы акт, які юрыдычна замацоўваў Гарадзельскую унію 1413, выдадзены ад імя караля Польшчы Ягайлы і вял.кн.ВКЛВітаўта. Меў на мэце ўмацаванне і пашырэнне каталіцызму ў ВКЛ. Касцёл і каталіцкі клір набывалі правы і свабоды, як і ў Польскім каралеўстве. Паны і шляхта ВКЛ, якія прымалі каталіцкую веру і атрымлівалі гербы, маглі карыстацца прывілеямі, як і польск. паны і шляхта, набывалі права на свабоднае распараджэнне сваёй маёмасцю і атрыманне спадчыны. Прадугледжвалася ўвядзенне пасад ваяводы і кашталяна ў Вільні, Троках і інш. месцах. Кіруючыя дзярж. пасады маглі займаць выключна феадалы-католікі. Гарадзельскі прывілей замацаваў парадак: пасля смерці Вітаўта паны і шляхта ВКЛ не мелі права выбіраць вял. князя без згоды Ягайлы і польск. феадалаў, а тыя пасля смерці Ягайлы — выбіраць караля без згоды Вітаўта, паноў і шляхты ВКЛ.
Літ.:
Белоруссия в эпоху феодализма: Сб. док. и материалов. Мн., 1959. Т. 1. С. 115—118;
Юхо І. Крыніцы беларуска-літоўскага права Мн., 1991. С. 32—35.
sehr begéhrt sein — карыста́цца вялі́кім по́пытам [по́спехам]
er hat álles, was das Herz begéhrt — ён ма́е ўсё, чаго́ душа́ жада́е
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
змяні́ць, змяню, зменіш, зменіць; зак., каго-што.
1. Зрабіць інакшым; перамяніць. Змяніць голас. Змяніць выраз твару. □ Сам таго не падазраючы, Данік сказаў такія словы, якія ў момант змянілі кірунак імклівых Сашыных думак.Шамякін.
2. Вызваліць ад якіх‑н. абавязкаў, што выконваюцца пазменна; пачаць дзейнічаць узамен другога, заступіўшы яго месца. Змяніць дазорных. □ Чырвонаармеец пайшоў на дарогу змяніць варту.Чорны.
3. Адхіліць, зняць з якой‑н. пасады, замясціўшы кім‑н. другім. Змянілі на сяле старасту.Мурашка.
4. З’явіцца на месцы каго‑, чаго‑н., што перастала існаваць, дзейнічаць. Ужо вясну змяніла лета.Крапіва.
5. Перастаць карыстацца чым‑н., узяць узамен другое; перамяніць, замяніць. Змяніць бялізну. □ Пакуль прыбрала [Лена] у клубе, у бібліятэцы, пакуль змяніла фіранкі, паліла вазоны — .. звечарэла.Ваданосаў.
•••
Змяніць гнеў на міласць — дараваўшы каму‑н. што‑н., перастаць гневацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
внима́ниеср., в разн. знач. ува́га, -гі ж.;
◊
по́льзоваться внима́ниемкарыста́цца ува́гай;
оказа́ть внима́ние аказа́ць ува́гу;
быть в це́нтре внима́ния быць у цэ́нтры ўва́гі;
обраща́ть внима́ние звярта́ць ува́гу;
принима́ть во внима́ние браць пад ува́гу (на ўва́гу), зважа́ць на;
оста́вить без внима́ния пакі́нуць без ува́гі;
уделя́ть внима́ние аддава́ць (удзяля́ць) ува́гу;
привле́чь внима́ние прыцягну́ць ува́гу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
refer[rɪˈfɜ:]v.(to)
1. пасыла́ць, адсыла́ць (да каго-н./чаго-н.);
I referred him to the secretary. Я паслаў яго да сакратара.
2. звярта́цца (па дапамогу і да т.п.);
I shall have to refer to the Board. Я буду вымушаны звярнуцца ў праўленне.
3. спраўля́цца; карыста́цца даве́днікам і да т.п.
4. спасыла́цца (на каго-н./што-н.);
referring to your letter спасыла́ючыся на ва́ша пісьмо́
5. упаміна́ць, гавары́ць (пра каго-н./што-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
змяні́ць, змяня́ць
1. (перамяніць) verändern vt, ábändern vt;
2. (заступіць на чыё-н месца) áblösen vt;
3. (зняць з пасады) (áus)wechseln vt, ersétzen vt;
4. (з’явіцца на месцы каго-н., чаго-н.) áuftauchen vi (s), áuftreten*vi (s), áufkommen*vi (s); vertréten*vt (каго-н.);
5. (перастаць карыстацца) wéchseln vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
палёт, ‑у, М ‑лёце, м.
1. Рух, перамяшчэнне ў паветры ў якім‑н. напрамку. Палёт ракеты ажыццяўляўся строга па зададзенай траекторыі.«Звязда».// Характар, манеры, асаблівасці такога перамяшчэння. Бясшумны палёт.//Спец. Акрабатычны скачок на вялікую адлегласць або на вялікай вышыні. Палёт пад купалам цырка.
2. Авіяцыйны вылет, рэйс. У дзень палётаў лётчыкі прачынаюцца рана.Хомчанка.Афіцэр-парашутыст паказаў падпольшчыкам, як карыстацца парашутам, як трымацца ў палёце і на пасадцы.Новікаў.
3.перан. Імкненне, парыў. Якія тут бясконцыя прасторы І для ўспамінаў, і палёту дум!Танк.З галечы, з руін спусташэння, Як волат, падняўся народ — Нястрымная воля імкнення, Нябачаны творчы палёт!Колас.
•••
Брыючы палёт — палёт самалёта на невялікай вышыні над зямлёй.
Сляпы палёт — палёт ноччу, у тумане пры дапамозе адных толькі навігацыйных прыбораў.
З вышыні птушынага палётугл. вышыня.
Птушка высокага палётугл. птушка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
share2[ʃeə]v.
1. дзялі́ць; дзялі́цца;
share news with smb. паведамля́ць каму́-н. навіну́;
share asecret ве́даць сакрэ́т
2. (among/between) мець што-н. агу́льнае, карыста́цца ра́зам;
share a room жыць у адны́м пако́і;
share smb.’s opinion далучы́цца да чыёй-н. ду́мкі;
share joys and sorrows with smb. перажыва́ць ра́зам з кім-н. і го́ра, і ра́дасць
3. удзе́льнічаць, быць па́йшчыкам;
share profits удзе́льнічаць у дахо́дах
♦
share and share alike мець ро́ўную до́лю ва ўсі́м
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)