шэзло́нг
(фр. chaise longue = літар. доўгі стол)
лёгкае рассоўнае крэсла з пакатай спінкай і прадаўгаватым сядзеннем, у якім можна адпачываць паўлежачы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
адбараба́ніць, -ню, -ніш, -ніць; зак.
1. Кончыць барабаніць.
2. што і без дап. Паспешліва, невыразна прачытаць, выступіць і пад. (разм.).
А. адказ.
3. Адслужыць, адпрацаваць доўгі час на якой-н. цяжкай або малацікавай службе, рабоце (разм.).
А. дзесяць гадоў на будаўніцтве.
4. каго і без дап. Хутка прайсці, праехаць; завезці.
А. пехатою пяць кіламетраў.
А. на машыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шлейф, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Доўгі падол жаночай сукенкі, які цягнецца ззаду.
2. перан. Тое, што цягнецца, сцелецца за чым-н.
Вадзяны ш. за цеплаходам.
Ш. газу.
3. Комплекс навясных і прычапных агрэгатаў да самаходнай машыны (спец.).
Ш. машын для трактара.
|| прым. шле́йфны, -ая, -ае (да 1 знач.) і шле́йфавы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Дэ́ўжар ’далечыня’ (Сцяшк.), ’надта доўгі’ (Сцяц.). Зыходным з’яўляецца *даўжа́р (< *dьlžarь) да до́ўгі. Пасля перанясення націску на першы склад нібы «аднавіўся» вакалізм э (якога там ніколі не было!). Параўн. у фанетычным плане барса́ць, але бэ́рсаць (замест бо́рсаць). Такога ж паходжання і дэўш (дакладней, дэўж) ’даўжыня’ (Сл. паўн.-зах.): < *dьlžь (параўн. дэўж ’даўжыня’, Жд. 2). Лексема *dьlžь — прасл. слова (параўнальны матэрыял, але без бел. гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 211–212).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Апіса́ць ’ссячы шкуру пісягамі’ (Жд.). Пэўна, не проста пераноснае ўжыванне дзеяслова, але кантамінацыя з *апісяжыць, *апісажыць < пісяжыць < пісяг/пісаг (Янк. I); пісяг доўгі крывавы след’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́лат ’доўгі кій з перакладзінай на адным канцы, якім заганяюць рыбу ў сетку ці нерат’ (Нар. сл., Мат. Гом., Мат. Маг., Бяльк.). Да калаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ку́цы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і куртаты. Нос [у зімародка] доўгі, прамы і востры, а хвост кароткі, як кажуць, куцы. В. Вольскі. Быў сабака, як на смех, Куцы і аблезлы. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паліто́н, ‑а, м.
Разм. Тое, што і паліто. [Яўрэй] увесь сваім абліччам выхаплены з мінулага — і чорны доўгі палітон, бліскучы картуз, і сівы клін барады, і такія ж пэйсы. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паранджа́, ‑ы, ж.
Шырокі доўгі халат з валасяной сеткай, якой мусульманскія жанчыны ў Сярэдняй Азіі закрывалі твар ад чужых людзей. Ісламскае цемрашальства закрывалі твар жанчыны.. паранджой. «Работніца і сялянка».
[Араб. farānğa.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпа́га, ‑і, ДМ шпазе, ж.
Халодная колючая зброя, галоўнай часткай якой з’яўляецца прамы вузкі і доўгі клінок трохграннай, чатырохграннай або шасціграннай формы. Рыцарская шпага.
•••
Скрыжаваць шпагі гл. скрыжаваць.
[Ад іт. spada.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)