скараці́цца, ‑роціцца; зак.

1. Стаць кароткім або больш кароткім. Пасля рэдагавання артыкул скараціўся. □ Але вось ланцужок самазвалаў прыкметна скараціўся, вось ужо загружана апошняя машына. Дадзіёмаў. // Стаць менш працяглым у часе. Рабочы цыкл экскаватара скараціўся на 15 секунд. Лукша.

2. Зменшыцца колькасна або па велічыні, у аб’ёме. Колькасць [белых мядзведзяў] за апошнія гады рэзка скарацілася. Матрунёнак. Па даных Генеральнага штаба Чырвонай Арміі, у часе «рэйкавай вайны» перавозкі праціўніка скараціліся на 40 працэнтаў. Дзенісевіч. // Звузіцца, зменшыцца (пра вытворчасці выраб чаго‑н. і пад.). Вытворчасць асобных тавараў скарацілася.

3. Сціснуўшыся, зменшыцца па даўжыні, у аб’ёме (пра тканкі, органы, клеткі). Мышцы скараціліся.

4. У матэматыцы — выразіцца ў меншых ліках пасля дзялення на які‑н. лік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

wart

варты, добры;

wart pochwały — варты пахвалы;

artykuł wart przeczytania — артыкул варты таго, каб яго пачытаць;

wart Pac pałaca, a pałac Paca — адзін другога варты; абое рабое; два чаравікі пара

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

хара́ктар

(гр. charakter = адрознівальная рыса, асаблівасць)

1) сукупнасць псіхічных асаблівасцей чалавека, якія выяўляюцца ў паводзінах (напр. мяккі х.);

2) цвёрдая воля, настойлівасць у дасягненні чаго-н. (напр. чалавек з характарам);

3) уласцівасць чаго-н., якая-н. якасць (напр. артыкул крытычнага характару);

4) мастацкі вобраз, які абагульняе тыповыя рысы пэўнай групы людзей (напр. намаляваць х.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

rough​3 [rʌf] v. :

♦ rough it infml абыхо́дзіцца без звыча́йных выго́д; перано́сіць, цярпе́ць няго́ды

rough out [ˌrʌfˈaʊt] phr. v. рабі́ць (што-н.) у агу́льных ры́сах;

rough out an article накі́даць артыку́л;

rough out some arrangements наме́ціць прыблі́зны план

rough up [ˌrʌfˈʌp] phr. v. infml збі́ць, мо́цна пабі́ць (каго-н.);

He was roughed up and pushed into the street. Яго збілі і выкінулі на вуліцу.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

почте́нный

1. (внушающий почтение, заслуживающий почтения) паважа́ны; (уважаемый) шано́ўны; (солидный) пава́жны;

почте́нный челове́к паважа́ны (шано́ўны) чалаве́к;

почте́нная нару́жность пава́жны вы́гляд;

подойди́, почте́нный! фам. падыдзі́, шано́ўны!;

2. перен., разг. (большой) пава́жны; (значительный) зна́чны;

почте́нный во́зраст пава́жны ўзрост;

статья́ почте́нных разме́ров арты́кул зна́чных паме́раў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перераба́тывать несов.

1. (в какой-л. продукт) перапрацо́ўваць;

перераба́тывать хло́пок в пря́жу перапрацо́ўваць баво́ўну ў пра́жу;

2. (об органах пищеварения) ператраўля́ць, ператра́ўліваць;

перераба́тывать пи́щу ператраўля́ць (ператра́ўліваць) страву;

3. (исправлять, изменять) перапрацо́ўваць, перарабля́ць;

перерабатывать статью перапрацо́ўваць (перарабля́ць) арты́кул;

4. (сверх нормы) перапрацо́ўваць, перарабля́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сава́ 1 ’драпежная начная птушка атрада соў, у якой вялікая круглая галава, вялікія вочы і кароткая загнутая дзюба’. Укр., рус. сова́, серб.-ц.-слав. сова, польск., н.-луж., в.-луж. sowa, палаб. süwó, чэш., славац. sova, серб.-харв. со̏ва, славен. sóva, балг. со́ва. Прасл. *sowa ’птушка Strix’. Большасць этымолагаў лічаць гукапераймальным утварэннем, параўн. Фасмер, 3, 704 і наст.; Траўтман, 300; Махэк₂, 568. Яшчэ праіндаеўрапейская назва (Струтыньскі, Nazwy, 87), параўн. роднасныя: ст.-брэтон. couann ’тс’, брэтон. kaouen, кімр. cuan ’начная сава’, ст.-в.-ням. hûwo, hûwila ’тс’, hiuwilôn ’лікаваць’ і г. д. Параўн. яшчэ з пачатковым заднепаднябенным рус. дыял. ка́ва ’галка’, літ. naktikóva ’сава, начны крумкач’, kóvas м., kóva ж. ’галка’, ст.-інд. kaúti ’крычыць’ (гл. Вальдэ-Гофман 1, 184). Ад і.-е. *kěu̯‑, kā̌u‑ ’быць, рыпаць, крычаць’ (Борысь, 567; Сной₁, 594, Шустар-Шэўц, 2, 1336).

Сава́ 2, мн. л. со́вы ’грыб шампіньон’ (нарай., ЛА, 1). З польск. sowa ’від пластынковага грыба’, якое Борысь, 567 памяншае ў артыкул sowa ’тушка’. Назва, магчыма, па колеру.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

column

[ˈkɑ:ləm]

n.

1) калёна f., абэлі́ск -а m. слупо́к -ка́ m., калёнка f. (газэ́тная)

a column of smoke — слуп ды́му

the spinal column — хрыбе́т -та́, пазвано́чнік -а m

2)

а) аддзе́л -у m. (у газэ́це)

a financial column — фіна́нсавы аддзе́л

б) арты́кул у гэ́тым аддзе́ле

3) калёна f. (жаўне́раў), аўтакалёна

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

article

[ˈɑ:rtɪkəl]

n.

1) прадме́т -у m., рэч f., праду́кт, вы́раб, тава́р -у m.

article of food — праду́кт харчава́ньня

article of furniture — прадме́т мэ́блі, мэ́баль

2) арты́кул -у m.

3) пункт -у m. (ко́дэксу, умо́вы)

leading article — перадаві́ца

4) арты́кль -я m.

Belarus(i)an nouns have no articles — Белару́скія назо́ўнікі ня ма́юць арты́кляў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

*Ка́дзіца, ка́дыца ’калодка ў коле ад воза’ (пін., Нар. лекс.). Рус. ярасл. (з інш. суфіксацыяй) кадка ’патоўшчаны канец цапільна, у якім замацоўваецца раменьчык’, ’драўлянае цапільна, у якім замацоўваецца раменьчык’, ’драўлянае цапільна з патоўшчаным верхнім канцом’, ’біла ў цэпа’, кадочка ’тс’ і ’адтуліна ў патоўшчаным канцы цапільна, у якім замацоўваецца раменьчык’, ’біла цэпа’, кадулька, кадушка і да т. п. Іншыя вытворныя (на ўласна бел. тэрыторыі) ад *kadь таксама з пераносным значэннем: кадка ’тупы канец яйка’ (Нас.), зах.-бран. кадка ’дно бутэлькі’. Адсутнасць фармальных і семантычных аналагаў вымушае кваліфікаваць пін. кадыца як вузкарэгіянальнае ўтварэнне: адсутнасць на палескай і наогул на большай частцы бел. тэрыторыі формы кадзіца не дазваляе ўключыць бел. слова (Трубачоў, Эт. сл., 9, 109) у артыкул *kadica (вытворнае ад *kadь памянш. суфіксам ‑ica). Зафіксаванае Цыхуном (З нар. сл., 191) на той жа тэрыторыі кадушка ’кадаўб’ і ’маленькая цыліндрычная каробачка, зробленая з бярозавай ці вішневай кары з накрыўкай’ сведчыць аб наяўнасці іншай магчымай словаўтваральнай асновы (фармальна супадаючай з кадзь). Звяртае на сябе ўвагу ўкр. дыял. колодиця ’калодка ў коле ад воза’, палес. колодиця ’тс’, якое і словаўтваральна і тыпалагічна адпавядае бел. слову.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)