арты́кул, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Невялікі навуковы або публіцыстычны твор у часопісе, газеце, зборніку.
Крытычны а.
2. Самастойны раздзел, параграф у юрыдычным дакуменце, слоўніку і пад.
А. канстытуцыі.
Слоўнікавы а.
3. Раздзел фінансавага плана, каштарыс, які вызначае крыніцу даходаў або мэту расходаў (спец.).
Расходны а.
4. Тып вырабу, умоўнае абазначэнне тавараў (спец.).
А. тканіны.
|| прым. арты́кульны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
артыку́л м., воен., уст. артику́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
арты́кул, ‑а, м.
1. Навуковы або публіцыстычны твор невялікага памеру ў зборніку, часопісе або газеце. Газетны, публіцыстычны артыкул.
2. Асобны раздзел, параграф у розных юрыдычных дакументах. Артыкул крымінальнага кодэкса. Артыкулы дысцыплінарнага статута.
3. Раздзел фінансавага плана, каштарыс, які вызначае крыніцу даходаў або мэту расходаў. Расходны артыкул.
4. Разрад, від чаго‑н. Важны артыкул экспарту.
5. Тып вырабу, умоўнае абазначэнне тавараў. Артыкул тканіны.
[Ад лац. articulus — частка, раздзел.]
•••
Перадавы артыкул — рэдакцыйны артыкул, змешчаны на першым месцы ў газеце, часопісе, у якім асвятляюцца найважнейшыя надзённыя пытанні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арты́кул м
1. літ Artíkel [-´tı-] m -s, -; Áufsatz m -es, -sätze; Béitrag m -(e)s, Béiträge;
перадавы́ арты́кул Léitartikel m;
2. (дакумента) Artíkel m; Paragráph m -en, -en; Pósten m -s, - (рахунку);
прыбытко́вы арты́кул Éinkommensposten m, Éinnahmequelle f -, -n;
расхо́дны арты́кул Ábgangsposten, Áusgabeposten m, Kóstenposition f -;
3. юрыд:
арты́кул зако́на Gesétzesparagraph m, Gesétzartikel m;
арты́кул дагаво́ра Ábschnitt [Artíkel] éines Vertráges;
4. (тып вырабу, тавар) Artíkel [-´tı-] m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
арты́кул
(лац. articulus)
1) навуковы або публіцыстычны твор невялікага памеру ў часопісе, зборніку, газеце;
2) раздзел, параграф у афіцыйным дакуменце;
3) тып вырабу, тавару (напр. а. тканіны).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Арты́кул ’невялікае сачыненне, частка дакумента; тып вырабу’ (БРС, КТС, Касп., Нас.). У старабеларускай пісьменнасці ўжо з 1388 г. у форме артыкулъ ’частка дакумента’ з лац. articulus (Гіст. мовы, 1, 53; Гіст. лекс., 110; Вясноў, Бел. лекс., 35), магчыма, праз польскую (Крапівін, Бел. лекс., 88; Гіст. лекс., 90), супраць чаго фіксацыя слова ў польскай мове з XVI ст. У «Нашай ніве» пачынаецца паслядоўнае ўжыванне слова ў значэнні ’невялікае сачыненне’ (Шакун, Гісторыя, 300), магчыма, пад польскім уплывам. Першаснае лацінскае значэнне articulus ’частка’ (ад artus член’) дало магчымасць развіць значэнне тавар’ (ням. Artikel, польск. artykuł), адкуль, напэўна, і рускае, беларускае ’тып тавару’ (Шанскі тлумачыць рус. артикул ’тып тавару’ як семантычнае ўтварэнне на базе значэння ’параграф’ у XX ст. — 1, А, 148, аднак гэта не вельмі пераканаўча, таму што ў рускай значэнне ’параграф’ у той час не было пашырана: ужо Даль адзначаў яго як архаічнае).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
арты́кул
(лац. articulus)
1) навуковы або публіцыстычны твор невялікага памеру ў часопісе, зборніку, газеце;
2) раздзел, параграф у афіцыйным дакуменце (напр. а. канстытуцыі);
3) тып вырабу, тавару (напр. а. тканіны).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
беззмясто́ўны, -ая, -ае.
Бедны думкамі, нецікавы.
Б. артыкул.
|| наз. беззмясто́ўнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паслясло́ўе, -я, мн. -і, -яў, н.
Заключная заўвага або заключны артыкул да твора.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вучнёўскі, -ая, -ае.
1. гл. вучань.
2. перан. Несамастойны, без творчай думкі.
В. артыкул.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)