нака́лка ж., спец. напа́льванне, -ння ср.; напа́л, -лу м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нака́л м.

1. (действие) напа́л, -лу м.;

2. (состояние, свойство) спец. напа́л, -лу м.;

бе́лый нака́л бе́лы напа́л;

ла́мпа непо́лного нака́ла ля́мпа няпо́ўнага напа́лу;

3. перен. (напряжение, возбуждение) напру́жанне, -ння ср.; абвастрэ́нне, -ння ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Наопал ’напалову змешанае’ (Булг.). З *на‑о‑пол, параўн. на́пал ’напалавіну’ (гл.), аполак (о‑пол‑ок), гл. поу ’палавіна’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Напол ’вялікая кадушка, выдзеўбаная з дрэва’ (Бяльк.), напал, напол ’тс’ (Мат. Маг.), рус. напол ’тып кадушкі’. Паводле Фасмера (3, 43), першапачаткова ’перапілаваная папярок бочка, кадушка’, што з на + пол ’палавіна’, параўн. ст.-бел. патлы ’напалавіну’ (XVI ст.), са спалучэння на+він. скл. мн. л. назоўніка полъ ’палова’ (Карскі 2-3, 158), сучаснае каналы ’на дзве роўныя часткі, папалам’. Гл. напал.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

żar, ~u

м.

1. жар;

jeszcze jest żar w piecu — у печы яшчэ ёсць жар;

mówić z ~em перан. гаварыць з запалам;

2. спёка, гарачыня;

3. тэх. напал;

czerwony żar — чырвоны напал;

biały żar — белы напал

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

кале́ние ср.

1. техн. гартава́нне, -ння ср.;

2. (нагревание) напа́л, -лу м.;

тёмно-кра́сное, бе́лое кале́ние цёмна-чырво́ны, бе́лы напа́л;

3. (поджаривание) пра́жанне, -ння ср.;

◊

довести́ до бе́лого кале́ния даве́сці да шале́нства.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Héizung

f -, -en

1) ацяпле́нне, напа́льванне

2) аце́пліванне

3) эл. напа́л

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

нака́л, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. накаліць.

2. Ступень свячэння раскаленага цела; напал. Накал ніці лямпачкі.

3. перан. Высокая ступень напружання, узбуджэння. Палемічны накал. Накал гневу. □ Ёсць людзі, якіх перашкоды не толькі не палохаюць, а выклікаюць яшчэ большы накал і ахвоту да справы. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Напала́м ’напалову’ (Гарэц., Др.), ’на дзве роўныя часткі’ (Сл. ПЗБ), напола́м ’напалам, у роўнай долі’ (ТС). Паводле Шубы (Прыслоўе, 115), вынік кантамінацыі напал (гл.) і папалам, што ўяўляе прыназоўнікавае спалучэнне з формай дав. скл. падв. л., гл. поў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Wéißglut

f - бе́лы напа́л

j-n (bis) zur ~ réizen — даве́сці каго́-н. да шале́нства

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)