Ва́спан ’зваротак ваша міласць, пан’ (БРС, Нас., Шат., Мядзв., Бір. Дзярж.), васпа́н ’тс’ (Гарэц., Касп.). Запазычанне з польск. waspan ’тс’ (а гэта скарачэнне з waszmość pan; гл. Брукнер, 603). Рус. дыял. (смал.) ва́спан ’тс’. Параўн. ва́сан ’тс’, васпа́ні.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чарця́ка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑цяцы, Т ‑ай (‑аю), ж.

Разм. Тое, што і чорт (ужываецца як фамільярна-грубаватае слова-зваротак). — Часам так схаваецца, чарцяка [грыб], што ўсё лісце пераграбеш — няма. Сачанка. [Андрэй Чарныш:] — Ах ты, чарцяка, думаю, а самому чамусьці дужа радасна стала. Марціновіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паважа́ны, ‑ая, ‑ае.

Які выклікае пачуццё павагі, да якога адчуваюць павагу. Паважаны чалавек. □ Студэнты сумеліся і не ведалі, што адказаць паважанаму прафесару. Дуброўскі. // Ужываецца ў якасці эпітэта ў ветлівым звароце. Паважаныя таварышы! Паважаныя госці! // у знач. наз. паважа́ны, ‑ага, м.; паважа́ная, ‑ай, ж. Ужываецца як зваротак з выражэннем фамільярнасці, пагарды, іроніі. Вось што я вам скажу, паважаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разго́рнуты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад разгарнуць.

2. у знач. прым. Шырокі, падрабязны. Разгорнуты даклад. Разгорнутая праграма. // У граматыцы — які мае паясняльныя словы. Разгорнутае параўнанне. Разгорнуты зваротак. Разгорнуты сказ.

3. у знач. прым. Шырока арганізаваны. Разгорнутае будаўніцтва камунізма. Разгорнутае спаборніцтва.

4. у знач. прым. Спец. Размешчаны ў шырыню па лініі фронту. [Батальён] пераходзіў на палажэнне разгорнутых баявых часцей. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

folk​1 [fəʊk] n. infml

1. наро́д, лю́дзі;

country folk сяля́не, се́льскія жыхары́

2. pl. folks AmE, infml сваякі́; бацькі́; свае́;

How are your folks? Як маюцца твае бацькі?

3. pl. folks infml (ужываецца як зваротак);

Well, folks… Ну, людцы…

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

sweet​1 [swi:t] n.

1. BrE цуке́рка

2. сало́дкая стра́ва, дэсе́рт;

What’s for the sweet? Што на дэсерт?

3. pl. sweets асало́да;

the sweets of success ра́дасці по́спеху

4. infml, dated дарага́я, лю́бая;

my sweet мая́ дарага́я; ма́я лю́бая (зваротак)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

слу́хаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго-што. Накіроўваць слых на што-н.

С. музыку.

2. што. Публічна разглядаць (судовую справу; афіц.).

С. справу аб разводзе.

3. каго-што. Вывучаць што-н. наведваючы лекцыі.

С. курс уводзін у мовазнаўства.

4. каго-што. Даследаваць шляхам выслухвання стан і работу якога-н. унутранага органа.

Доктар уважліва слухаў сэрца.

С. хворага.

5. каго-што. Слухацца каго-н., выконваць чые-н. загады, рабіць так, як хто-н. раіць.

Слухай, што бацька гаворыць.

Трэба с. старэйшых.

Вучні павінны с. настаўніка.

6. заг. слу́хай(це). Ужыв. ў пачатку размовы як зваротак для таго, каб прыцягнуць увагу (разм.).

Слухай, яшчэ я не закончыла, а ты сваё працягваеш.

7. 1 ас. адз. цяпер. слу́хаю, часц. Адказ (пераважна вайскоўцаў) на якое-н. распараджэнне, які абазначае, што яно будзе выканана.

|| зак. праслу́хаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 1, 3 і 4 знач.) і паслу́хаць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. слу́ханне, -я, н. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тава́рыш, ‑а, м.

1. Чалавек, блізкі каму‑н. па агульнасці поглядаў, дзейнасці, умовах жыцця і пад. Школьны таварыш. Таварыш па працы. Таварыш па барацьбе. □ З маленства .. [Віктар і Мірон] былі суседзямі і таварышамі, таксама як іхнія бацькі. Маўр. Над свежай магілай .. Таварыша, друга і брата Журботна галовы мы схілім. Колас. Юлька пакінула таварыша з братам, а сама пабегла па кухню. Даніленка.

2. Грамадзянін, чалавек у савецкім грамадстве. [Пацяроб:] — На запытанні адкажа ў заключным слове таварыш дакладчык. Зарэцкі. // У тым жа значэнні пры прозвішчы, назве пасады, прафесіі і пад. [Канягін:] І прыняць .. [людзей] я зараз не магу: таварыш Бывалаў выклікае... Крапіва. — На мітынг! — Начальства застыла ў здзіўленні, А вестка, як ток, Ад салдата к салдату: — Да нас прыязджае таварыш Ленін!.. Арочка. / У складзе зваротка або як зваротак. Таварыш мой любы! Не той малады, Хто злічыць па пальцах Свае ўсе гады. Гілевіч. [Мясцкомавец:] — Таварышы, пачынаем мітынг. Чорны.

3. Чалавек аднаго ўзросту з кім‑н.; равеснік. Сярод іншых арыштаваных і катаваных у польскай турме ёсць і яго [Янкі] таварышы дзіцячых гульняў — Сцёпка Карчук з вёскі Чаромхі. Бядуля.

4. каго. Уст. У назвах службовых асоб — памочнік, намеснік. Таварыш міністра. Таварыш пракурора.

•••

Таварыш па няшчасцю — той, хто разам з кім‑н. папаў у якую‑н. бяду, у якое‑н. непрыемнае становішча.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

address

[əˈdres]

1.

n.

1) а́драс -у m.

2) зваро́т -у m., прамо́ва f. (асабл. афіцы́йная)

The President made an address to the nation on television — Прэзыдэ́нт вы́ступіў са зваро́там да наро́ду ў тэлеві́зіі

3) мане́ра гавары́ць, гаво́рка f.

His address was abrupt — Яго гаво́рка была́ рэ́зкая

4) афіцы́йная про́сьба да ўла́даў

5) зваро́так -ку m.

2.

v.t.

1) адрасава́ць (ліст, пасы́лку)

2) скіро́ўваць

to address a formal request to a government — скірава́ць афіцы́йную про́сьбу да ўра́ду

3) прамаўля́ць; зварача́цца

He addressed himself to the chairman — Ён зьвярну́ўся да старшыні́

4) тытулава́ць

How do you address a mayor? — Як тытулава́ць мэ́ра?

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

обраще́ние ср.

1. (действие) пераваро́чванне, -ння ср. (у каго); ператварэ́нне, -ння ср. (у што);

обраще́ние просто́й дро́би в десяти́чную мат. ператварэ́нне про́стага дро́бу ў дзесятко́вы;

2. (действие) пераваро́чванне, -ння ср. (у што); схіле́нне, -ння ср. (да чаго); см. обрати́ть​ 1, 3, обраща́ть​ 1, 4;

3. пераваро́чванне, -ння ср. (у каго); ператварэ́нне, -ння ср. (у што); см. обрати́ться, обраща́ться​ 3;

4. (процесс оборота) эк. абарачэ́нне, -ння ср.; (оборот) абаро́т, -ту м.;

де́нежное обраще́ние грашо́вы абаро́т (грашо́вае абарачэ́нне);

6. (обхождение) абыхо́джанне, -ння ср.; (поведение) паво́дзіны, -дзін ед. нет;

7. (пользование) абыхо́джанне, -ння ср. (з чым); карыста́нне, -ння ср. (чым);

неосторо́жное обраще́ние с огнём неасцяро́жнае абыхо́джанне з агнём;

8. (просьба, призыв) зваро́т, -ту м.; (документ) адо́зва, -вы ж.;

9. грам. зваро́так, -тка м.;

10. филос. абарачэ́нне, -ння ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)