◎ Ква́снік ’хвошч’, ’варыва з расолу і круп’ (ТС), ’страва з хлебнага квасу і сушаных грыбоў’ (Сцяшк. Сл.). Гл. квас.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скару́бак ‘скарынка, засохшы верх густога варыва’ (Сцяшк.), скарубо́к ‘прыгарка’ (паст., Сл. ПЗБ). Да скарупа (гл.) з дыялектным інтэрвакальным азванчэннем глухога зычнага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
крапі́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да крапівы. Крапіўныя зараснікі. // Прыгатаваны з крапівы; з крапівой. Крапіўнае варыва.
2. у знач. наз. крапі́ўныя, ‑ых. Сямейства двухдольных раслін, да якога належаць крапіва, рамі і інш.
•••
Крапіўная ліхаманка гл. ліхаманка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паме́шваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што і без дап.
Мяшаць, размешваць патроху або час ад часу. Варыва памешвала чарпапом з доўгай ручкай немаладая, з добрым, прыветлівым тварам кабета. Навуменка.
паме́шваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
Мясіць патроху або час ад часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацмо́кваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Час ад часу, злёгку цмокаць. Коням было цяжка, гаспадары плечукамі пхалі ў вазы, пацмоквалі, пагуквалі. Чорны. Каб паддаць нам ахвоты, .. [бабка] і сама, хоць і не кашляе, выпівае карэц-другі гаркаватага варыва, ды яшчэ і пацмоквае, быццам гэта ёй мёд. Сяркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
о́вощи мн. агаро́дніна, -ны ж., разг. гаро́дніна, -ны ж.; (на грядках) обл. ва́рыва, -ва ср.;
вся́кому о́вощу своё вре́мя посл. усяму́ свой час;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Варыўня́, вараўня́ ’наогул памяшканне для захоўвання гародніны’ (гл. ДАБМ, карта 240, Шат., Касп., Вештарт, Лекс. Палесся, 131, БРС, Шушк., Яруш., Бір. Дзярж., Маш., Сцяшк. МГ, Некр., Інстр. II, Мядзв., Шн., Жд.), варо́ўня (Касп.). Утварэнне ад ва́рыва (гл.) ’агародніна’, суф. ‑ня (звычайны пры ўтварэнні назваў памяшканняў).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нае́дак, ‑дку, м.
Разм. Тое, чым можна наесціся; пажыўнасць яды. Яблыкі — не вялікі наедак. Які з цукерак наедак? □ Даўгулевіч.. абсмоктваў гусіныя лапкі. Наедак, праўда, невялікі, але Даўгулевіч не мог ад яго адарвацца. Гурскі. [Цешча:] — Ат, кідай сёрбаць, які з таго варыва наедак. Я табе, Міхаська, лепш драчонаў.. дам. Б. Стральцоў. // Пажыва. У засені зараснікаў нерухома стаяць вялізныя, як плашкі, шчупакі, пільнуючы сабе наедку. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́цемна, прысл.
1. На світанні або на змярканні, прыцемкам. Ты прыцемна будзеш у Шацку, Пранікнеш у змроку цішком... Бялевіч.
2. безас. у знач. вык. Цемнавата. Была такая часіна, калі і агонь паліць яшчэ рана, і не паліўшы яго — прыцемна. Баранавых. Хаця было прыцемна, але востры позірк Варыва прыкмеціў на руках у старасты валёнкі і коўдру, а на плячы — вінтоўку. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суп, булён, поліўка, зацірка / крупяны: крупнік / рыбны: юшка; варыва, баўтуха, сёрбанка, сёрбава (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)