2.узнач.прым. Які застаўся ззаду; пераадолены. Пройдзеныя кіламетры. □ — Тое, што ўчора было наватарствам, крокам наперад, сёння ўжо стала пройдзеным этапам.Васілёнак.//узнач.наз.про́йдзенае, ‑ага, н. Тое, што пераадолена, засталося ззаду. Замкнуліся глыбокія пласты над пройдзеным.Пысін.
3.узнач.прым. Вывучаны, выкладзены. Вучні паўтаралі пройдзеныя правілы, успаміналі правапіс цяжкіх слоў.Шыловіч.//узнач.наз.про́йдзенае, ‑ага, н. Тое, што ўжо вывучалася, выкладалася. Паўтараць пройдзенае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацве́рдзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што і без дап.
Прызнаць правільнасць чаго‑н. (зробленай раней заявы, сказаных слоў і пад.). Старшы дзедаў сын Максім, нахмураны і сур’ёзны, панура пацвердзіў Панасавы словы.Колас.Усе пацвердзілі тое, што паведаміў Крук.Кавалёў.// Запэўніць, пераканаць у верагоднасці чаго‑н. Малашкін пацвердзіў, што Гусак злоўлены, але яшчэ знаходзіцца ў вобласці.Пестрак.// З’явіцца доказам правільнасці чаго‑н. І дзед прыглядаўся да зямлі, як бы шукаў даўнейшага вогнішча, каб пацвердзіла яно яго праўду.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пачу́ты, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад пачуць.
2.узнач.прым. Які пачулі або якога пачулі. Нечакана пачуты крык аб паратунку да болю сціснуў сэрца.Шыловіч.Гэта выразны шорах, напэўна, хада парушальніка, — асцярожная, з напружанай думкай не быць пачутым, выкрытым.Брыль.
3.узнач.наз.пачу́тае, ‑ага, н. Тое, што пачулі, аб чым даведаліся са слоў. Салаўёў быў узрушаны пачутым, як вельмі важнай і прыемнай навіной.Шахавец.Ад пачутага і ўбачанага памутнела ўваччу, ногі самлелі.Кірэйчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бягу́чы, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.незал.цяпер.ад бегчы.
2.узнач.прым. Які зараз адбываецца, настаў; цяперашні. Банжын коратка расказаў, што было зроблена напярэдадні, расказаў пра планы на бягучы дзень.Шыцік.// Які адбываецца кожны дзень, штодзённы. [Мікалай Аляксеевіч] сказаў колькі слоў наконт бягучай работы, папрасіў Гарнастая быць заўтра на праўленні і выйшаў.Навуменка.А калі ўправіўся [Максім Сцяпанавіч] з бягучымі справамі і выпала вольная хвіліна, захацелася самому пайсці ў ліцейны.Карпаў.
•••
Бягучы момантгл. момант.
Бягучы рахунакгл. рахунак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агульна...,
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) агульнаадзіны, абавязковы для ўсіх і ўсяго ў меж. вызначаных другой часткай слова, напрыклад: агульнагарадскі, агульнавайсковы, агульнаславянскі; 2) уласцівы ўсім тым, хто названы або ўсяму таму, што названа ў друг частцы слова, напрыклад: агульначалавечы, агульнадэмакратычны; 3) які датычыцца усіх і пашыраецца на ўсіх; уласцівы ўсім (пр; якасць, уласцівасць, названую ў другой частцы складанага слова), напрыклад: агульнаабавязковы, агульнавядомы, агульнакарысны; 4) які закранае самае галоўнае, істотнае, не прыватны, не спецыяльны, напрыклад: агульнаадукацыйны, агульнатэарэтычны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшыфрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.
Разабраць, прачытаць напісанае або перададзенае шыфрам. Расшыфраваць радыёграму. □ [Сербаноўскі:] — Я вось разбіраю судовых матэрыялы. На жаль, тады ніхто не расшыфраваў гэтай запіскі.Шамякін.Немцы, вядома, сумку падабралі. Будзе кроў. Калі расшыфруюць спіскі, страшна падумаць.Навуменка.//Разм. Раскрыць, зразумець змест, сэнс якіх‑н. слоў, знакаў. //перан.Разм. Зразумець, разгадаць сэнс чаго‑н. невядомага, загадкавае. Падышоўшы да вырашэння справы з гэтага боку, мы можам вельмі проста расшыфраваць гэтае туманнае на першы погляд пытанне.Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аэрэнхі́ма
(ад гр. aer = паветра + -энхіма)
тканка рыхлай будовы, характэрная для вадзяных або плаваючых па паверхні вады раслін.
эа-
(гр. eos = ранішняя зорка)
першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае «ранні», «першапачатковы».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кантаміна́цыя
(лац. contaminatio = сутыкненне, змешванне)
1) змешванне дзвюх або некалькіх з’яў, падзей пры іх апісанні;
2) утварэнне новага слова або словазлучэння шляхам аб’яднання двух блізкіх па значэнні ці гучанні слоў або выразаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
набо́рм.
1. (прыёмвучняў, студэнтаў) Áufnahme f -, -n; (рабочых, служачых) Éinstellung f -, -en;
2.вайск.Áushebung f -, -en;
набо́р у а́рмію Trúppenaushebungen pl;
3.палігр. (друк) Sétzen n, -s;
здаць у набо́р in Satz gében*;
4. Satz m -es, Sätze; Sámmlung f -; -en;
падару́нкавы набо́р Geschénkpackung f -, -en;
шакала́дны набо́р Scháchtel Pralínen;
чарцёжны набо́р Réißzeug n -s, -e;
◊
набо́р слоў léere Wórte
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
АСО́ЎСКІ (Ossowski) Лешак
(1.4.1905, Варшава — 10.2.1996),
польскі мовазнавец, славіст, даследчык бел. мовы. Д-р усходнеслав. філалогіі (1945), праф. (1964). Вышэйшую адукацыю атрымаў у Пазнанскім і Ягелонскім ун-тах. Заг. кафедры рус. мовы Вроцлаўскага (з 1946) і рус. філалогіі Пазнанскага (1964—75) ун-таў. Аўтар навук. прац па слав. дыялекталогіі, анамастыцы, гісторыі бел. мовы, у тым ліку «Моўныя праблемы Палесся» (1936), «З беларускай фанетыкі...» (1938), «Пераход «ы» ў «у» пасля губных у некаторых паўднёва-беларускіх гаворках» (1934) і інш. Даследаваў храналогію дзекання і цекання, гісторыю асобных марфал. формаў слоў, прасочваў сувязі Палесся з Валынню, спрабаваў вызначыць укр.-бел. моўную мяжу, бел.-польскія моўныя кантакты.
Тв.:
Studia slawistyczne. Wrocław etc., 1992.
Літ.:
Колесаў У.В., Пазухін Р.В. Беларусістыка і славістыка ў працах прафесара Лешка Асоўскага // Бел. лінгвістыка. Мн., 1977. Вып. 11.