Ваво́з ’крыты ход у падасець’ (Бяльк.). Да вазіць; параўн. уваход < хадзіць. Не выключана, аднак, што гэта слова можа быць запазычаннем польск. wąwóz ’цясніна’ з пераасэнсаваннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Вароваць, варовать ’абумоўліваць’ (Гарб.). Ст.-бел. варовати (Булыка, Запазыч.). З польск. warować (Булыка, там жа), а гэта з ням. währen (гл. Брукнер, 601). Гл. вараваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Варшта́т ’варштат; ткацкі станок’ (БРС, Гарэц., Інстр. II, Влад., 199). Запазычанне з польск. warsztat (а гэта з ням. Werkstatt; гл. Брукнер, 603). Параўн. варста́т, варста́к.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ры́галь ’падваліна пад падлогай’ (бяроз., Нар. сл.). Няясна. Верагодней за ўсё гэта запазычанне з ням. Riegel ’засаўка, запор, замок’, як і некаторыя іншыя будаўнічыя тэрміны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Глей ’глей; гразкая, гліністая глеба’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сцяшк. МГ, Бяльк.). Лексема прасл. характару. Параўн. рус. глей, укр. глей, польск. glej (але Слаўскі, 1, 282, думае пра запазычанне польск. слова з усх.-слав. моў), чэш. glej ’клей, смала на дрэвах’ (гэта слова прыводзіць Трубачоў, Эт. сл., 6, 162, але g‑ указвае на запазычанне), серб.-харв. гле̑ј ’сорт гліны’. Трубачоў (там жа) лічыць, што гэта прасл. слова. Але Слаўскі (там жа) больш пераканаўча мяркуе, не прыводзячы матэрыялу з серб.-харв. мовы, што гэта толькі ўсх.-слав. лексема прасл. характару. Абодва даследчыкі бачаць сувязь слав. слова з іншымі і.-е. мовамі: с.-н.-ням. klei ’гліна’, грэч. γλία ’клей’. Гл. яшчэ Бернекер, 1, 310; Фасмер, 1, 411.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бу́хаць ’удараць; кідаць; стукаць; падаць; крычаць (пра птушак) і г. д.’ Рус. бу́хать, укр. бу́хати, польск. buchać, чэш. bouchati, серб.-харв. бухнути, балг. бу́хам і г. д. Прасл. *buxati (ад выклічніка *bux!; гукапераймальнае). Гл. Бернекер, 97; Праабражэнскі, 1, 56; Фасмер, 1, 255; Слаўскі, 1, 48; Рудніцкі, 276; БЕР, II, 93; падрабязна Смаль-Стоцкі, Приміт., 142–143. Наўрад ці трэба лічыць самастойнымі ўтварэннямі (як гэта ў Бернекера, 97) *buxati ’крычаць’ і *buxati ’біць, удараць’. Таксама, паколькі тут гукапераймальныя асновы, не трэба шукаць і.-е. роднасныя сувязі (як гэта ў Фасмера, 1, 255). Няпэўна Махэк₂, 62, які зыходным лічыць *bukati, а *buxati — гэта «інтэнсіўная» форма (*buk‑s‑ati). Параўн. бухцець, бухто́рыць (гл. пад бухцець).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інсцэніза́цыя ж, інсцэніро́ўка ж
1. тэатр Inszeníerung f -, -en, Dramatisíerung f -, -en, Bühnenfassung f -, -en (рамана);
2. перан (прытворства, імітацыя) Inszeníerung f -, -en;
гэ́та была́ звыча́йная інсцэніза́цыя das war éinfach vórgetäuscht
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
заікну́цца
1. (запнуцца на паўслове) stécken bléiben*, stócken vi (у працэсе маўлення);
2. (намякнуць на што-н) erwähnen vt;
ён паспрабава́ў заікну́цца пра гэ́та er versúchte, éine schüchterne Ándeutung zu máchen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
запаве́тны (асабліва каштоўны) séhnlich(st), erséhnt, heiß erséhnt;
гэта маё запаве́тнае жада́нне das ist mein séhnlichster Wunsch;
2. (старадаўні) alt, althérgebracht, überkómmen, áltertümlich;
3. (сакрэтны) vertráulich, héimlich;
запаве́тная размо́ва vertráuliches Gespräch
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
аго́ркнуць
1. (пра смак) bítter sein [wérden];
2. перан (надакучыць, абрыдзець) ǘberdrüssig wérden;
мне гэ́та аго́ркла ich bin der Sáche ǘberdrüssig; ich habe es satt [über]; ich habe die Náse voll davón (разм)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)