кры́жань, ‑я, м.
Тое, што і крыжанка. Буйны крыжань, ледзь падняўшыся над азярцом, плёхнуўся ў прыбярэжную асаку. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазарэ́з, прысл.
Абл. Вельмі, да крайнасці. Ледзь стрымліваючы сябе, [Язэп] стараўся давесці сакратару, што мінёры яму патрэбны пазарэз. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прычака́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., каго-чаго.
Разм. Тое, што і прычакаць. Ледзь прычакаўся.. [Алёшка] ранняга вячэрняга змроку. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угамані́ць, ‑маню, ‑моніш, ‑моніць; зак., каго-што.
Разм. Супакоіць, суняць. Радасці не было канца, ледзь угаманілі людзей. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
barely
[ˈberli]
adv.
1) ледзь, то́лькі як
barely enough — якра́з до́сыць
2) адкры́та, про́ста
3) бе́дна, сьці́пла
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
make shift
а) дава́ць сабе́ ра́ды
б) перабіва́цца, ледзь дава́ць сабе́ ра́ды
в) рабі́ць, як выхо́дзіць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
адмы́цца, -мы́юся, -мы́ешся, -мы́ецца; зак.
1. Змыць з сябе бруд.
З дарогі ледзь адмыўся.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіцца чыстым, адмыцца, знікнуць пры мыцці.
Пляма на абрусе адмылася.
3. перан. (звычайна з адмоўем). Аднавіць аб сабе ранейшую думку (разм.).
Страціўшы рэпутацыю, да канца дзён не адмыешся.
|| незак. адмыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
улама́ць, уламлю́, уло́міш, уло́міць; улама́ў, -ма́ла; уламі́; улама́ны; зак. (разм.).
1. што. Праламаць, зрабіць пралом.
У. страху.
2. што і чаго. Ломячы, аддзяліць, адламаць.
У. хлеба.
3. перан., каго (што). Пераканаць, угаварыць з цяжкасцю.
Ледзь уламалі ўпартага.
|| незак. уло́мліваць, -аю, -аеш, -ае і уло́мваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. уло́мліванне, -я, н. і уло́мванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́валачыся сов., разг. с трудо́м вы́йти;
сто́млены, ён ледзь ~лакся на ву́ліцу — уста́лый, он с трудо́м вы́шел на у́лицу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Ке́ўляць ’ледзь жыць, ледзь дыхаць, вельмі нядужаць’ (Янк. I, Мат. Гом.), ’есці без апетыту’ (З нар. сл.). Гл. кеўлець. Лаўчутэ (Балтизмы, 113) разглядае слова як балтызм. Пры гэтым яна спасылаецца на такія літоўскія прыклады, як kiáulioti ’гадзіць, паскудзіць, швэндацца’, kiáuliotis ’свінячыць, бадзяцца’, якія паходзяць ад kiãule ’свіння’. Трэба адзначыць, што прыведзеныя прыклады семантычна не адпавядаюць беларускім словам, для якіх дамінантным значэннем было б ’нядужаць, слабець’. Можна, аднак, маючы на ўвазе ў аналагічных выпадках невядомую ўсходнебалтыйскую крыніцу, дапусціць наступныя семантычныя пераходы: ’швэндацца, бадзяцца’ > ’марудна рухацца’ > ’слабець, нядужаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)