Calamitate doctus sum

Навучаны горам.

Научен горем.

бел. Бяда хоць мучыць, ды жыць вучыць. Калі нацерпішся гора ‒ даведаешся, як жыць.

рус. Беда не страшит, а путь кажет. Беда вымучит, беда и научит.

фр. Être payé pour le savoir (Платить за собственный опыт).

англ. All wisdom you fain you will pay for in gain (За приобретаемую мудрость приходится дорого платить).

нем. Unglück zehrt, Unglück lehrt (Горе подтачивает, горе учит).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

plágen

vt

1.

му́чыць, тамі́ць; назаля́ць

(каму-н.)

◊ den plagt der Téufel — разм. яго́ нячы́сты спакусі́ў [падбі́ў, падаткну́ў]

2.

(sich) му́чыцца, тамі́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

прасле́даваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак., каго-што.

1. Гнацца за кім‑, чым‑н., стараючыся дагнаць, захапіць, знішчыць. Праследаваць звера. Праследаваць ворага. □ Фашысты больш не праследавалі .. [партызан], самі баяліся засады. Новікаў.

2. перан. Не пакідаць у спакоі, даймаць, мучыць. Здагадкі, адна страшнейшая за другую, неадчэпна праследавалі .. [Аніссю]. Лынькоў.

3. Учыняць ганенні каму‑н., прыгнятаць. Вядома, што царызм праследаваў усякія праяўленні нацыянальных асаблівасцей беларусаў. Лушчыцкі.

4. Спец. Аддаваць пад суд. Праследаваць у судовым парадку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

справа́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.

Разм. Імкнучыся пазбавіцца ад каго‑н., адправіць куды‑н., выправадзіць. Каб не мучыць доўга брата ў кутку пад палацямі, Параска стараецца хутчэй справадзіць сябровак з хаты або сама бяжыць з імі на двор. Якімовіч. // Збыць што‑н.; пазбавіцца ад чаго‑н. І вось, зашыўшыся на печы, Ён [Алесь] разважае недарэчы: Як тут зрабіць і што парадзіць? Куды б «закон» яму справадзіць? Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

prey​2 [preɪ] v. (on/upon)

1. палява́ць, лаві́ць;

Cats prey on birds and mice. Каты ловяць птушак і мышэй.

2. гра́біць; вымага́ць; жыць за чужы́ кошт; ашу́кваць

♦

prey on smb.’s mind му́чыць (пра думкі, пачуцці, турботы і да т.п.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Мардава́цца 1, мардува́цца, мырдава́цца ’выбівацца з сіл, стамляцца, знясільвацца’, ’мучыцца, пакутаваць’ (ТСБМ, Мядзв., Бяльк., Шат., Касп.; усх.-гом., КЭС), ’кідацца чым-небудзь, свавольнічаць’ (Клім., Мат. Маг.), ’жартаваць, балавацца, дурыцца’ (паўд.-усх., КЭС), мардава́ць ’знясільваць цяжкай працай, мучыць, прыносіць пакуты’ (ТСБМ, Нас.; паўд.-усх., КЭС), мардава́нье ’мучанне, непрыемнасць, буянства’, ’працяглае порканне’ (Юрч., Нас., Бяльк.), мардоўны ’які знясільвае’, мардуй ’мучыцель, назола’ (Нас.), ст.-бел. мордеръ ’забойца’ (Гарб.), мордъ ’забойства, разбой’ (XVI ст.), мордовати ’мучыць, мардаваць’ (XV ст.) са ст.-польск. mordować, mord, якія з с.-в.-ням. mort: ’смерць’, morden (Булыка, Лекс. запазыч., 41; Кюнэ, 78; Жураўскі, Бел. мова, 63 і Зб. Крапіве, 144), суч. ням. Mord ’забойства’ > morden ’забіваць гвалтам’, mörder ’забойца’; параўн. лац. mors ’смерць’, morior ’паміраць’, ст.-грэч. βροτός (< μροτός) ’смяротны’, літ. mirtìs ’смерць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ну́дзіць ’прымушаць’ (Гарэц.), ’прымушаць; сумаваць; муціць’ (Нас.), ’цягнуць на ваніты, ныць’ (ТС), ’муціць; ныць, балець’ (Сл. ПЗБ), ’муціць, называць на ванітаванне’ (Бяльк.), ’занядбаць цела; цягнуць на ваніты’ (Нік. Очерки), нудзіць ’цягнуць на ваніты’ (Касп., Шат.), ну́дыты ’цягнуць на ваніты; сумаваць, маркоціць’ (Клім.), ну́дзяць ’сумаваць, маркоціцца’ (Чэрн.), укр. ну́дити ’мучыць, таміць; прымушаць; наводзіць сум; цягнуць на ваніты’, рус. нуди́ть ’прымушаць; турбаваць; мучыць; сумаваць; цягнуць на ваніты’, польск. nudzić ’не весяліць; ныць; марудзіць; маркоціць; муціць’, чэш. nuditi ’наводзіць нуду, маркоту’, славац. nudiť ’тс’, славен. nuditi ’прымушаць, прапанаваць, даваць’, серб.-харв. ну̏дити ’прапанаваць; частаваць’, макед. нуди ’тс’, балг. нудя ’прымушаць’. Прасл. *nuditi, паводле Махэка₂ (402), мела першапачатковае значэнне ’рабіць націск, прымушаць, прыгнятаць’; параўн. таксама Фасмер, 3, 88 (*nuditi < *nuda); Бязлай, 2, 229; Слаўскі, SOr, 18, 265; Жураўлёў, Этимология–1967, 112.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

rankle

[ˈræŋkəl]

v.i.

1) гнаі́цца

2) бале́ць; му́чыць, гры́зьці; кро́іць сэ́рца

The memory of the insult rankled in his mind — Успамі́н пра абра́зу ўсё яшчэ́ яго́ му́чыў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

марко́та ж

1. Schwérmut f -; Melancholíe [-ko-] f -; Beklémmung f -;

мяне́ му́чыць марко́та mir ist schwer ums Herz; ich bin bedrückt [níedergeschlagen];

2. (сум, смутак) Láng(e)weile f -;

наве́сці марко́ту на каго-н j-n lángweilen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

plague

[pleɪg]

1.

n.

1) чума́ f.

2) бяда́, пля́га f., бе́дзтва n., насланьнё, няшча́сьце n.

a plague of rats — няшча́сьце ад пацуко́ў

2.

v.t.

му́чыць, назаля́ць, дапяка́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)