му́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; незак., каго.

Прычыняць мукі, пакуты каму-н.

М. жывёл.

М. у засценках.

|| зак. заму́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны і зму́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

му́чыць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. му́чу му́чым
2-я ас. му́чыш му́чыце
3-я ас. му́чыць му́чаць
Прошлы час
м. му́чыў му́чылі
ж. му́чыла
н. му́чыла
Загадны лад
2-я ас. му́ч му́чце
Дзеепрыслоўе
цяп. час му́чачы

Крыніцы: dzsl2007, dzsl2013, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

му́чыць несов.

1. му́чить, томи́ть; истяза́ть;

2. (о болезни, тяжёлой дороге и т.п.) изводи́ть, изла́мывать;

3. (о чувствах и т.п.) му́чить, томи́ть, волнова́ть, беспоко́ить;

яго́ му́чыла ду́мка пра лёс дзяце́й — его́ му́чила (волнова́ла, беспоко́ила) мысль о судьбе́ дете́й;

◊ го́ра м. ды жыць ву́чыць — посл. го́ре му́чит да жить у́чит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

му́чыць, мучу, мучыш, мучыць; незак., каго.

Прычыняць мукі, пакуты каму‑н. [Мільгун:] — Я сам па сваёй волі ні слова не гаварыў пра вас, нікога з вас не называў.. Але мяне мучылі, мяне катавалі. Колас. «Як гэта я не ўбярог бацькі?!» — мучыў сябе папрокамі Валодзя. Новікаў. // Быць прычынай мукі. У цяжкія дні блакады, калі прадукты ў нас выйшлі зусім, мяне, больш чым каго, пачаў мучыць голад. Карпюк. // (1 і 2 ас. не ўжыв.). Не даваць спакою, хваляваць, непакоіць. Пустыя дні бяздзейнасці, асабліва на першым пачатку, мучылі Маю. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

му́чыць разм quälen vt, péinigen vt, drangsalíeren vt; plágen vt; mártern vt, fóltern vt (катаваць);

◊ бяда́ хоць му́чыць, ды жыць ву́чыць Únglück zehrt, Únglück lehrt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Му́чыць, драг. му́чытэ ’прычыняць пакуты, мукі; непакоіць’ (ТСБМ, Яруш., Сл. ПЗБ, ТС, КЭС). Укр. му́чити, рус. му́чить, польск. męczyć, н.-луж. mucyś, чэш. mučiti, славац. mučiť, славен. múčiti, серб.-харв. му̏чити, макед. мачи, балг. мъча, ст.-слав. мѫчити. Прасл. mǫčiti. Роднаснымі да яго з’яўляюцца літ. mánkyti ’ціснуць’, ’мучыць’, ст.-сакс. mengian ’перашкаджаць’, ст.-грэч. μάσσω ’мяшу (цеста)’ (Бернекер, 2, 42; Траўтман, 184; Фасмер, 3, 20; Бязлай, 2, 205).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зму́чыць гл. мучыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

папаму́чыць, ‑мучу, ‑мучыш, ‑мучыць; каго.

Разм. Мучыць доўга, неаднаразова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мане́жыць, -жу, -жыш, -жыць; незак., каго.

1. Аб’язджаць каня па правілах манежнай язды (спец.).

2. перан. Мучыць, таміць (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тыра́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго (што).

Мучыць каго-н., здзекавацца з каго-н.

Ён тыраніў нават сваіх родных.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)