вечназялёная дрэвавая або кустовая расліна сям. рутавых, пашыраная ў тропіках і субтропіках (у ліку відаў — апельсін, грэйпфрут, лімон, мандарын і інш.), а таксама плод гэтай расліны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
*Асы́ты, осы́та, осы́тэ ’злёгку гнілы’ (хвоя, дрэва) (Клім.). Параўн. укр.сита сосна ’сасна са смалой’. Да кораня сыт‑ (гл. сыты) са значэннем ’насычаны’. Параўн. таксама осэ́тня пора́ ’дастатковы час’ (Клім.) пры ўкр.оситня пора ’дастаткова даўні’, зноў да гэтага кораня са значэннем ’сытны’ = ’дастатковы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяршы́ня ’верхняя частка чаго-небудзь: гары, будынка, дрэва’ (КТС, БРС). Беларуская інавацыя, якая ўзнікла ў выніку пераўтварэння прасл.vьrš‑ina пад уплывам лексем з суф. ‑ynʼi ці, у прыватнасці, літ.viršūnė ’тс’, што выклікала змякчэнне зычнай у суфіксе. Параўн. таксама вяршы́на (гл.). Сюды ж вяршынны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́пек, лапёка ’латка’ (маг., гом., ДАБМ, к. 231, Нар. сл.), лапёка і лапёха (Мат. Гом.), пух., рагач.липёка ’невялікі участак, заняты пад што-небудзь’, воран. ’кавалачак дрэва’ (Сл. паўн.-зах.). Балтызм, утвораны ад lopas ’латка’ і дэмінутыўнага суф. ‑ėkas, адаптаваны на Гомсмммчыне ў ‑ежа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плату́шнік ’лодка, выдзеўбаная з дрэва’ (Жд. 3) — у слоўніку, відаць, памылкова пату́шнік. Да платаць?. параўн. польск.płatać ’рабіць жолаб, выдзёўбваць’ (Банькоўскі, 2, 620), з якога і plahva > плотва (гл.). Для таго, каб зрабіць выдзеўбаную частку лодкі разложыстай, руды лілі гарачую ваду і ставілі распоркі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раскрыжава́ць, раскрыжо́ўваць ’распілаваць хлыст на часткі патрэбнай даўжыні’ (навагр., Нар. лекс.; Мат. Гом.). Да *крыжава́ць ’рэзаць, пілаваць’ < *križati, параўн. рус.дыял.крыжева́ть ’рубаць на часткі дрэва’, серб.-харв.кри́жати ’рэзаць, разразаць (на кавалкі)’, выводзіцца ад *(s)križ‑ < і.-е.skrei‑ ’рэзаць’ (ЭССЯ, 12, 178).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стука́н ‘вельмі высокі чалавек’ (Мат. Маг.). Параўн рус.истука́н ‘ідал, бажок’, што з стараж.-рус., ц.-слав.истуканъ ‘які выразаны, высечаны’, залежны дзеепрыметнік прош. ч. ад истукати ‘высякаць, выразаць з дрэва, каменя’, якое звязана чаргаваннем галосных з тъкнѫти ‘ткнуць’ (гл. тыкаць) (Фасмер, 2, 144).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
strącać
незак.
1. збіваць;
strącać owoce z drzewa — збіваць плады з дрэва;
2. скідаць, скідваць;
strącać z rachunku — спісваць з рахунку;
3.хім. асаджваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
pławić
Iнезак.
1. купаць;
pławić konie — купаць коней;
2. сплаўляць;
pławić drzewo — сплаўляць лес (дрэва)
IIнезак.
плавіць, расплаўляць;
pławić rudę — плавіць руду
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)