актруа́
(фр. octroi = наданне)
увозныя пошліны на карысць феадала або горада ў сярэдневяковай Францыі, а пазней зборы на сельскагаспадарчыя прадукты пры іх увозе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
opowiedzieć się
зак.
1. далажыць, заявіць (пра сябе);
2. выказацца (на карысць каго/чаго)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
кары́сны, ‑ая, ‑ае; ‑а.
1. Які прыносіць карысць. Карысная справа. Карысная заўвага. □ — Я думаю, скончыўшы рабфак, падавацца ва універсітэт. Трэба добра павучыцца, каб быць карысным у жыцці. Колас.
2. Спец. Які складае частку цэлага, выкарыстоўваецца непасрэдна па прызначэнню. Карысная плошча.
•••
Карысныя выкапні гл. выкапень.
Каэфіцыент карыснага дзеяння гл. каэфіцыент.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пажы́так ’дробны скарб, хатнія рэчы; здабыча, пажыва’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., Шат.), пожы́ток ’узятак’ (Ніканчук, Лексика Полесья). З польск. pożỳtek ’карысць, выгада’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прадзе́лкі ’махлярства’, прадзёлуваць ’махлярнічаць’ (Ян ). Тэрыторыя распаўсюджання сведчыць на карысць пранікнення з рус. проделки ’махлярства, хітрыкі’, проделывать < проделать < прасл. dėkui ’рабіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патарґава́ць ’нацерці (бульбы)’ (трок., Сл. ПЗБ). Да торгаць ’драць’ (гл.). Наяўнасць узрыўнога ґ можа сведчыць на карысць запазычання з польск. potargać ’надраць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каменса́лы
(фр. commensal = сатрапезнік)
жывёлы, якія жывуць на целе ці ў поласці цела іншых жывёл, маючы ад гэтага карысць і не робячы шкоды гаспадару.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
аргумента́цыя
(лац. argumentatio)
1) прывядзенне доказаў, аргументаў (напр. палажэнне патрабуе аргументацыі);
2) сукупнасць аргументаў на карысць чаго-н. (напр. лагічная а.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Ако́ліца, укр. околиця, рус. околица, ст.-рус. околица, польск. okolica, серб.-харв. о̀колица. Наяўнасць сербскахарвацкіх паралеляў сведчыць на карысць праславянскай архаікі гэтай лексемы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кумша́ ’сівец’. Параўн. літ. kimša ’мох’ (Сл. паўн.-зах., 2, 570). Структура слова сведчыць на карысць балт. паходжання, але дакладнай крыніцы не знойдзена.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)