предложе́ниеII ср., грам. сказ, род. ска́за м.;
гла́вное предложе́ние гало́ўны сказ;
просто́е предложе́ние про́сты сказ;
сло́жное предложе́ние склада́ны сказ;
прида́точное предложе́ние дада́ны сказ;
сложноподчинённое предложе́ние складаназале́жны сказ.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аршы́н, ‑а, м.
1. Мера даўжыні, роўная 71,12 см, якой карысталіся на Беларусі, у Расіі да ўвядзення метрычнай сістэмы.
2. Лінейка такой даўжыні. Складаны аршын.
•••
Аршын з шапкай — малы, невысокі ростам.
Бачыць на тры аршыны пад зямлёю гл. бачыць.
Мераць на свой аршын гл. мераць.
Мераць на стары аршын гл. мераць.
Мераць усіх (усё) на адзін аршын гл. мераць.
Як (быццам) аршын праглынуў гл. праглынуць.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мудраге́лісты, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Цяжкі, для разумення, выканання; складаны. Мудрагелістая задача. □ Косцік ужо ведаў, што настаўнік любіць гадаваць мудрагелістыя пытанні. С. Александровіч.
2. Замыславаты, вычварны. Хлопцы заўважылі там [у мяшку] тоўсты пэндзаль, нейкія гумавыя валікі з мудрагелістымі ўзорамі, выразанымі на іх. Нядзведскі. Сівы мох густа абляпіў .. ствалы дрэў, мудрагелістымі карункамі звісае з галін. Кандрусевіч. Міма, выпісваючы мудрагелістыя васьмёркі, з грукатам пралятае на мотаролеры суседскі хлопец. Гарбук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сухабра́зы ’хто выглядае худым, сухім з твару’ (Варл.). Складаны прыметнік, утвораны са спалучэння слоў суха (гл. сухі) і абраз у незахаваным архаічным значэнні ’твар’, параўн. стараж.-рус. образь ’тс’, славен. obraz ’твар’, серб.-харв. о̀браз ’шчака’, балг. образ ’твар, шчака’, макед. образ ’шчака, твар’, што да прасл. *obrazъ (< *obraziti ад *raziti ’рэзаць, высякаць’, першапачаткова ў дачыненні да фігуры, адлюстравання, параўн. від, гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
антыкліно́рый
(н.-лац. anticlinorium, ад гр. anti = супраць + klino = выгінаю + oros = гара)
буйны і складаны выгін складкаватых тоўшчаў горных парод, які ў цэлым мае антыклінальную форму.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
інулі́н
(ад лац. mula = дзівасіл)
арганічнае злучэнне, складаны вуглявод расліннага паходжання з групы поліцукрыдаў, выкарыстоўваецца для атрымання фруктозы, як заменнік крухмалу і цукру пры цукровым дыябеце.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
маніпуля́цыя
(фр. manipulation)
1) складаны прыём у ручной рабоце, якая патрабуе вялікай дакладнасці;
2) дэманстраванне фокусаў, заснаванае пераважна на спрытнасці рук;
3) перан. спрытнае махлярства, махінацыя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
АМО́НІЙ,
амонію катыён, складаны катыён агульнай формулы [RR1NR2R3]+, дзе R, R1, R2, R3 — вадарод, алкіл, арыл. Катыён [NH4]+, які існуе ў водных растворах аміяку, у саставе малекул неарган. і арган. злучэнняў адыгрывае ролю аднавалентнага металу, напр. гідраксід амонію (NH4OH), сульфат амонію [(NH4)2SO4], ацэтат амонію (CH3COONH4) і інш. Амоній з алкіл- і арыл-радыкаламі — катыён амоніевых соляў (гл. Амонію злучэнні).
т. 1, с. 320
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГВАРЫ́НІ,
Гуарыні (Guarini) Гверына (17.1.1624, г. Мадэна, Італія — 6.3.1683), італьянскі архітэктар. Працаваў у Рыме, Мадэне, Месіне, Парыжы, з 1666 у Турыне. У яго пабудовах адлюстравана дынаміка позняга барока, складаны матэм. разлік спалучаецца з містычнай ірацыянальнасцю арх. вобразаў, напружанасцю формаў, вычварнасцю крывалінейных планаў: царква Сан-Ларэнца (1668—87) і Палацца Карыньяна (1679—83) у Турыне і інш.
т. 5, с. 100
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
спле́сціся сов.
1. прям., перен. сплести́сь;
галі́нкі дрэў сплялі́ся — ве́точки дере́вьев сплели́сь;
падзе́і сплялі́ся ў склада́ны ву́зел — собы́тия сплели́сь в сло́жный у́зел;
2. перен., разг. (схватиться) сцепи́ться;
сплялі́ся бі́цца — сцепи́лись в дра́ке
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)