Jámmergestalt

f -, -en убо́гая [мізлю́ная] фігу́ра, ва́рты жа́лю чалаве́к

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wretched [ˈretʃɪd] adj.

1. ва́рты жа́лю, гаро́тны, убо́гі, няшча́сны;

feel wretched адчува́ць сябе́ няшча́сным

2. нікчэ́мны, ніку́ды не ва́рты; дрэ́нны, ке́пскі, благі́;

wretched condi tions ке́пскія ўмо́вы;

wretched weather мярзо́тнае надво́р’е;

a wretched toothache мо́цны зубны́ боль

3. infml злашча́сны, пракля́ты;

Where’s that wretched pen? Куды згінула праклятая ручка?

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ляда́шты ’дрэнны, нягодны, гадкі; худы, слабы; той, каму млосна, дрэнна, моташна’ — гэта выражаецца і прыслоўямі ляда́шта, ляда́ча (Нас., Шпіл., Дзмітр., Жд. 1, Бір. Дзярж.; шчуч., чэрв., гродз., Сл. ПЗБ; крыч., Мат. Маг.; ашм., Сцяшк. Сл.). Утвораны ад прыслоўя ляда́што ’дрэнна’. Заканчэнне ‑шты выраўнялася ў канчатак ‑шчы, які стаў успрымацца як канчатак рус. дзеепрыметніка незалежнага стану цяперашняга часу і часткова на бел. моўнай тэрыторыі набыў бел. форму з суфіксам ‑ач‑ы (ляда́чы — гл.). Аналагічна ўкр. ледащо ’дробязь, пусцяковіна’, польск. ladaco ’чалавек нічога не варты’, ’абы-які’, чэш. ledaco ’абы-што, дрэнь’, мар. ľedaco ’нічога не варты’, славац. ledačo ’абы-што, што-небудзь’, ’нічога не варты’. Паўн.-слав. lě‑da‑čьto (lě ’толькі, ледзь’, da — узмацняльная часціца, čьto ’што’, якое на зах.-слав. тэрыторыі мае рэфлекс co, čo) (Бернекер, 1, 697; Фасмер, 2, 474; Зубаты, Studie, 1, 241; Слаўскі, 4, 22–23). Паводле лінгвагеаграфічнага размеркавання лексемы ў рус. народных гаворках (СРНГ, 16, 318–319) можна меркаваць, што яна (і падобныя: ледака, лядаха, лядащий) прыйшла з бел. і ўкр. моў. Зах.-бел. леда́што, ляда́шчэ (м.), ’махляр, круцель, ашуканец’, ’гультай’ (Федар. 7, Федар. Дад.) з’яўляюцца калькай польск. ladaco ’чалавек нічога не варты’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

pochwała

pochwał|a

ж. пахвала, ухвала;

godny ~y — варты пахвалы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

вы́есці, -ем, -есі, -есць; -едзім, -есце, -едуць; вы́еў, -ела; вы́еш; -едзены; зак., што.

1. З’есці ўнутраную частку чаго-н.

В. начынку.

Не варты выедзенага яйца (не мае ніякага значэння; разм.).

2. З’есці ўсё, што знаходзіцца ў чым-н.

В. міску крупніку.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пашкодзіць, разбурыць чым-н. едкім.

Кіслата выела дзірку ў тканіне.

Дым выеў вочы (стала балюча глядзець ад дыму).

|| незак. выяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́едзены

1. в разн. знач. вы́еденный;

2. съе́денный;

1, 2 см. вы́есці;

◊ не ва́рты ~нага яйца́ — погов. не сто́ит вы́еденного яйца́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

niewart

няварты;

niewart szacunku — які не заслугоўвае пашаны (павагі); не варты павагі;

nic niewart — нічога няварты;

niewart złamanego szeląga — не варты бітага талера

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

анекдаты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які нагадвае сабою анекдот. Анекдатычнае апавяданне. Анекдатычны выпадак.

2. Неверагодны, недарэчны, варты анекдота. Анекдатычнае паведамленне.

3. Як з анекдота. Анекдатычная слава. □ [Тужыкаў] — тугадум, як той анекдатычны фін, — на пытанне, якое гадалі раніцай, адкажа ўвечары. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гане́бны, ‑ая, ‑ае.

Варты асуджэння, ганьбавання; нізкі, подлы. Ганебны ўчынак. Ганебныя паводзіны. Ганебная вайна. // Здольны абразіць; зняважлівы. Ганебнае слова. Ганебная мянушка. // Такі, якога варта саромецца; бясслаўны. Ганебнае мінулае. Ганебнае становішча. Ганебны канец.

•••

Паставіць да ганебнага слупа гл. паставіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Bona valetudo melior est quam maximae divitiae

Добрае здароўе лепш за самае вялікае багацце.

Хорошее здоровье лучше самого большого богатства.

бел. Здароўе мілейшае за грошы. Здаровы багатаму варты.

рус. Здоровье дороже богатства. Здоровье за деньги не купишь.

фр. Santé passe richesse (Здоровье превосходит богатство).

англ. Health is better than wealth (Здоровье лучше богатства).

нем. Gesunder Mann, reicher Mann (Здоровый человек ‒ богатый человек).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)