1.разм. прыстаўное крэсла (у тэатры); дадатковы ложак (у шпіталі);
2.мед. пратэз (зубны)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
тапча́н, ‑а, м.
1. Нізкі ложак з дошак на козлах. На цэментовай падлозе стаяў дзеравяны тапчан-койка.Колас.
2. Пакаёвая шырокая лаўка, звычайна са спінкай. На куце пад абразамі Стол стаіць, як пан; Дзве пры ім таўстыя лаўкі І адзін тапчан.Купала.Каля стала па тапчане, на голым сенніку, моцна спіць Ірынка.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпя́цьсов.
1. отдёрнуть (занавеску, штору и т.п.);
2. отпусти́ть, осла́бить; отвяза́ть;
а. вяро́ўку — отпусти́ть (осла́бить) верёвку;
3. отгороди́ть, отдели́ть (занавеской, шторой);
а. ло́жак по́сцілкай — отгороди́ть крова́ть пости́лкой
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ма́та, ‑ы, ДМ маце, ж.
Пляцёнка з саломы, травы і пад., якой завешваюць вокны, уцяпляюць дзверы і якую сцелюць на падлогу. Каля парога ў сталоўцы была паслана мата з саломы — выціраць ногі.Колас.Ложак стаяў не там, дзе стаіць у хаце звычайна, — яго пасунулі да самага стала, насупраць завешанага саламянай матай акна.Шамякін.
[Гал. і англ. mat.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pallet
[ˈpælət]
n.
1) пасьце́ль з сало́мы, сяньні́к сеньніка́m.
2) малы́, про́сты ло́жак; на́ры pl. only, пало́к -ка́m., пол пала́m. (у сяля́нскай ха́це)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
położyć się
зак. легчы; прылегчы;
położyć się do łóżka — легчы ў ложак;
położyć się spać — легчы спаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
прыні́жаны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад прынізіць.
2.узнач.прым. Уніжаны, зняважаны. [Махнач] стаяў перад сакратаром з вінаватым выглядам, пасаромлены, прыніжаны.Шамякін.Сын узяў .. [бацьку] за плечы, сціснуў, быццам жалезнымі абцугамі, і пасадзіў на ложак — абмяклага, прыніжанага, разбітага горам і крыўдай.Каршукоў.// Які выказвае пакорлівасць. Прыніжаны выгляд.
3.узнач.прым. Бяспраўны, зняважлівы. Прыніжанае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пэ́лех ’пушок, поўсць’ (дзярж., Жыв. сл.), тлях ’вантробы (?)’: зьелі ваўкі сабаку й пэляхоў ні асталося (нясвіж., Жд. 2); хутчэй за ўсё, ’скура, поўсць’, параўн. укр.пелех ’касмыль валасоў, шэрсці; стары дзед’, польск.pelechy ’бярлога, непрыбраны ложак’, pelesz ’логава, гняздо’, чэш.pelech, peles ’логава дзікіх звяроў; непрыбраны ложак’, славац.pelech, peles ’тс’, ст.-луж.peles ’бярлога, логава, пячора’, серб.-харв.пе̏леш ’чуб, касмыль’, балг.пѐлеш ’мякіш вуха; звісаючыя ўпрыгожанні на галаве’, пелеше ’вырасты скуры пад барадой у казы’. Прасл.*реleхь, *pelešъ параўноўваюць з лац.peilis ’скура, скура жывёлы, поўсць’, грэч. В. скл. мн. л. πέλλας ’скуры’ і звязваюць з польск.pieluszki, што выводзіцца з *pelena, plena, гл. пёляна (Брукнер, 408; Младэнаў, 417; БЕР, 5, 140); паводле Махэка₂ (442), няяснага паходжання; Скок (2, 639) аб’ядноўвае серб.-харв.пе̏леш ’чуб, касмыль’ з харв.peles ’ручка казана’ (гл. пелюсць) і пад., што сумнеўна, параўн. Борысь, SFPS, 23, 103–109; Банькоўскі (2, 550) рэканструюе экспрэсіўнас *pelexa/*pele‑ga, звязанае з польск.pielegować ’нянчыць (дзіця)’, г. зн. ’спавіваць у пялюшкі’ (гл. пялегаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ба́хаць1, бах! ’бахаць, падаць і г. д.’, рус.ба́хать, ба́хнуть, бах, укр.бах, ба́хати, ба́хкати, польск.bachnąć, славац.bach, báchať і г. д. Гукапераймальнага паходжання, параўн. баба́х, бух. Гл. Шанскі, 1, Б, 59.
Ба́хаць2 (дзіцячая лексіка) ’спаць’ (Бяльк., Янк. III), бах ’тс’ (Янк. III: Хадзі́, до́чачка, у люлю бах; хадзі́, до́нька, ба́хаць, ляж бах). Звязана з ба́хаць1 (гл.). Першапачатковае значэнне: ’падаць (бахаць) у ложак, калыску’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матра́ц, матра́с ’мяккая тоўстая ватовая або валасяная подсцілка на ложак’, ’сяннік, мех, напханы саломай’ (ТСБМ, Тарн.; пруж., Сл. ПЗБ), матэрас ’тс’ (Нас.), ст.-бел.матерацъ, матарацъ ’тс’ (XVI ст.), запазычаны са ст.-польск.materac, дзе са ст.-франц.materas < італ.materasso < араб.al maṭraḥ ’падушка’, ’пасцель’. Не выключана магчымасць паўторнага запазычання праз рус. мову, у якой з новав.-ням.Matratze (Булыка, Лекс. запазыч., 109; Бернекер, 2, 27; Фасмер, 2, 582–583).