3. Змяшчацца, быць размешчаным. Цагельня знаходзіцца за гумном.Бядуля.Школа знаходзілася на другім канцы вёскі.Даніленка.// Быць у тым ці іншым стане. Знаходзіцца пад уражаннем. □ [Лагер] быў .. зыходны і апорны пункт атрада, які ўвесь час знаходзіўся ў руху.Брыль.// Быць у чыім‑н. распараджэнні, належаць каму‑н. Дзераш адкрывае вочы інжынеру на тое, што зараз, у новых умовах, калі ўлада знаходзіцца ў руках рабочых, чалавек працы стаў іншы.Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Lébenslage
f -, -n вару́нкі [абста́віны] жыцця́
sich in jéder ~ zuréchtfinden* — знахо́дзіць вы́хад з любо́га стано́вішча
jéder ~ gewáchsen sein — быць на вышыні́ (стано́вішча) пры любы́х абста́вінах
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ *Ненька1, нэнька ’калыска’ (Сл. Брэс.), ’калыска (толькі вісячая)’ (брэсц., Нар. лекс.), параўн. таксама нянька ’вісячая калыска’ (кобр., ДАБМ), укр.валын.нэнька, нянька, нанька ’калыска’, апошняе знаходзіць дакладную адпаведнасць у балг.нанкъ ’тс’. Тыповае ўтварэнне на базе дзіцячай мовы, як сведчыць балг.пана ’спаць (пра дзіця)’, макед.нани‑нани ’выклічнік пры калыханні дзіцяці’ і пад., гл. Грыцэнка, Ареальне вар. лекс., Київ, 1989, 207.
◎ Не́нька2 (нэнька?) ’рыбалоўная рухомая пастка з адным адкрытым заходам (звычайна лазовая)’ (палеск., Крыв.). Відаць, да папярэдняга слова, што тлумачыцца падабенствам рэалій (форма, матэрыял пляцення і пад.), параўн. колыска ’кломля, рыбалоўная рухомая пастка з адкрытым заходам для лоўлі рыбы ўдваіх на неглыбокіх месцах’ (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sum
[sʌm]1.
n.
су́ма, ко́лькасьць
He paid a large sum for the house — Ён заплаці́ў вялікую су́му за дом
2.
v.t. (-mm-)
1) склада́ць, знахо́дзіць су́му, падсумо́ўваць
2) зьбіра́ць
to sum up strength — сабра́ць сі́лы
•
- in sum
- sum total
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
sich wohl ~ — адчува́ць сябе́ до́бра, быць здаро́вым
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
со́ты1, ‑аў; адз.няма.
Ячэйкі з воску, якія робяць пчолы і восы для захоўвання мёду і адкладвання яец. Рупная пчала Умее ў соты мёд сабраць і з горкіх кветак.Багдановіч.[Чалавек] наглядаў.., як напаўняюцца янтарным мёдам тысячы васковых каморак-сотаў.Паслядовіч.
со́ты2, ‑ая, ‑ае.
1.Ліч.парадк.да сто. Соты дзень. Соты вылет.// Шматлікі, незлічона. «І што яно будзе?» — у соты, у тысячны раз пытае сябе Пракоп і не знаходзіць адказу.Колас.
2. Які атрымліваецца пры дзяленні на сто. Сотая частка кіламетра.// Малы, нязначны. Не зроблена і сотай долі... А сіл ужо бракуе... крыўдна, горка!Гарбук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
find2[faɪnd]v.(found)
1.знахо́дзіць;
find a solutionзнахо́дзіць вырашэ́нне;
I called but found him out. Я зайшоў, але не заспеў яго (дома);
He found himself in hospital. Ён апынуўся ў шпіталі.
2. існава́ць; расці́;
These flowers are found only in Africa. Гэтыя кветкі сустракаюцца толькі ў Афрыцы.
3. лічы́ць; адчува́ць; зразуме́ць;
I found (that) I was mistaken. Я зразумеў, што памыляўся.
4.law, fml прызнава́ць, выно́сіць прыгаво́р;
The jury found him guilty. Прысяжныя прызналі яго вінаватым.
♦
find fault with smb./smth. прыдзіра́цца да каго́-н./чаго́-н., чапля́цца да каго́-н./чаго́-н.;
find one’s way to знайсці́ даро́гу да
find out[ˌfaɪndˈaʊt]phr. v. даве́двацца, выяўля́ць; высвятля́ць, выясня́ць;
Have you found out the train schedule? Ты даведаўся (пра) расклад цягнікоў?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Барані́ць (БРС, Шат., Касп., Гарэц., Мал., Нас.). Рус. (ст.) (о)борони́ть, укр.борони́ти, польск.bronić, чэш.brániti, ст.-слав.бранити, балг.бра́ня, серб.-харв.бра́ити. Прасл.borniti bornʼǫ ’бараніць’. Вытворнае ад прасл.bornь ’вайна, барацьба, абарона; зброя’ (рус.бо́ронь ’барацьба, перашкода’, ст.-слав.брань ’бітва, бой’, балг. (ст.) бран, серб.-харв.бра̑н (ж.) ’бой’, славен.brȃn (ж.) ’абарона’, чэш.braň ’зброя’, польск.broń ’зброя’ і г. д.), якое паходзіць ад *borti, *borʼǫ ’змагацца’ (гл. бароцца). Фармальна бліжэй да слав.bornь стаіць літ.barnìs сварка, лаянка’ (балта-слав.*barni‑ сварка, барацьба’; Траўтман, 27). Літ-py далей гл. пад баро́цца. Параўн. яшчэ Махэк₂, 64 (дэталёва марфалогія), які, аднак, (там жа, 61) знаходзіць роднаснасць з ірл.fó‑bairim ’нападаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГІЛАЗАІ́ЗМ
(ад грэч. hylē матэрыя + zōē жыццё),
філасофскае вучэнне пра ўсеагульную адушаўлёнасць матэрыі. У навук. ўжытак тэрмін уведзены ў 1678 англ. філосафам Р.Кедвартам. Гілазаізм — лагічнае дапушчэнне пра адзінства, цэласнасць, самаразвіццё свету, яго праявы адрозніваюцца толькі ўзроўнем развіцця, а не сутнасцю. На аснове такой канцэптуальнай схемы ўзніклі блізкія да гілазаізму вучэнні — пантэізм, панпсіхізм, а таксама вучэнне пра адлюстраванне як усеагульную ўласцівасць матэрыі. Паводле гэтай канцэпцыі, не толькі элементарныя жыццёвыя працэсы, але і складаныя інфарм. сістэмы, што генерыруюць пачуццёвасць, псіхіку і мысленне, маюць натуральнае паходжанне. У стараж.-грэч. філасофіі ідэі гілазаізму распрацоўвалі прадстаўнікі натурфіласофіі (Фалес, Анаксімен, Геракліт, Эмпедокл і інш.). У эпоху Адраджэння гілазаізм у форме пантэізму складаў істотную частку філасофіі Н.Кузанскага, Б.Тэлезіо, Дж.Бруна. Мысленне як уласцівасць, характэрную для ўсёй прыроды, як атрыбут матэрыі разглядаў Б.Спіноза. Франц. матэрыялісты 18 ст. (Д.Дзідро, Ж.Рабінэ) абгрунтоўвалі субстанцыяльны характар адчуванняў, прызнавалі агульную адушаўлёнасць матэрыі. Усеагульнасць уласцівасці адлюстравання знаходзіць пераканаўчае і практычнае пацвярджэнне ва ўсёй сістэме тэхн. забеспячэння сучаснага інфарм. працэсу.