Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
sane
[seɪn]
adj.
1) нарма́льны, з здаро́вым ро́зумам, пры сваі́м ро́зуме
a sane mind — здаро́вы ро́зум
2) разва́жны, разу́мны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Но́тны ’занудлівы, патрабавальны’ (мін., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), ’капрызны’ (жлоб., Мат. Гом.). Параўн. рус.нотный ’адукаваны, разумны, хітры; патрабавальны, капрызны; важны; нудны, надаедлівы’, чэш.notný ’належны; акуратны, прыстойны, значны’, першапачаткова, паводле Махэка₂ (402), у мове музыкаў і спевакоў ’па нотах, паводле нот’ (гл. нота).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дубі́на, ‑ы, ж.
1. Тоўстая, звычайна дубовая палка. Дзед непрыкметна падабраўся кустамі да карнікаў і, высока ўзмахнуўшы дубінай, аглушыў аднаго ў зялёнай касцы.Шчарбатаў.Віктар мігам падскочыў і забіў [змяю] дубінаю.Маўр.
2.Пагард. Пра тупога, някемлівага чалавека. — О, ты разумны! ты ўсё ўмееш. А пяць ды два не зразумееш. Дурны ў задачах, як дубіна!Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэзо́н, ‑у, м.
Разм. Сэнс, падстава, разумны довад. [Змітрок:] — Людзі кажуць: ад свайго злодзея нідзе нічога не схаваеш. Так і тут, пэўна ж.. [солтыс] многа чаго ведае. Але даказваць на сваіх аднавяскоўцаў няма яму рэзону.Машара.//звычайнамн. (рэзоны, ‑аў). Доказы, аргументы. Андрэй, Насцін бацька, не прымаў пад увагу гэтых рэзонаў і стаяў на сваім.Колас.
[Фр. raison.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усма́к, прысл.
Разм.
1. Са смакам; з апетытам. Снедаюць.. [Ларыса і Даніла] ўсмак, бо ўсё на стале свежае, гарачае.Кулакоўскі.
2. Да поўнага задавальнення, удосталь. Канечне, я мог бы не спяшацца і наогул не ўставаць так рана, паспаць усмак: да пачатку змены было далёка.Вышынскі.Некалі начаваў у.. [Васіля] пасля сходу, пагаварылі тады ўсмак, спадабаўся чалавек: разумны, гаспадарлівы.Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мондры ’мудры, разумны’ (івац., Сл. Брэс.; паст., карэліц., шальч., дзятл., Сл. ПЗБ; Сцяц.). З польск.mądry ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 76). Сюды ж мондрыцца ’ганарыцца’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Параўн. аднак яшчэ ст.-бел.мондрый ’мудры’, якое са ст.-польск.mądry ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 204).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
му́дры, ‑ая, ‑ае.
1. Надзелены вялікім розумам; вельмі разумны, празорлівы, з добрым веданнем жыцця. Мудры правадыр. □ І школе роднай пакланюся я За ўсё, чым для мяне яна была, За ўсё, што на жыццё з сабой дала, За ўсё, што, праслаўляючы свой век, Мне даў настаўнік — мудры чалавек.Кірэенка.// У якім выражаецца мудрасць; разумны. Мудрыя запавет. Мудрае правіла. Мудрая парада. □ Бясконцыя балоты вучылі .. [палешукоў-сялян] мудраму разважанню, мора лясоў выхоўвала ў іх засцярогу.Колас.
2. Заснаваны на глыбокім разуменні, вопыце, веданні чаго‑н. Спрактыкаваны слых гаспадыні, яе нейкае мудрае старэчае чуццё ўжо штосьці ўлавілі.Ракітны.
3.Разм. Складаны; мудрагелісты (у 1 знач.). Гарасім зноў расказвае пра тое, як цяжка зразумець жыццё. Мудрае яно стала.Скрыган.[Хведар] вучыў студэнтаў нейкай мудрай навуцы, назву якой бацьку ніяк не ўдавалася запомніць.Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
nimble
[ˈnɪmbəl]
adj.
1) увішны́, жва́вы, шу́стры; шпа́ркі
2) ке́млівы, ця́млівы, ху́ткі на адка́з; разу́мны
a nimble mind — жывы́ ро́зум
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
artful
[ˈɑ:rtfəl]
adj.
1) спра́ўны, разу́мны
artful handling of a situation — разу́мнае вядзе́ньне спра́вы
2) хі́тры; круце́льскі, махля́рскі
3) шту́чны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)