2) хі́тра падыхо́дзіць да каго́-чаго́, хі́тра заваёўваць чый-н. даве́р
3) падтасо́ўваць, наўмы́сна зьмяня́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
справакава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., каго-што.
1.Наўмысна выклікаць, падбухторыць каго‑н. на якія‑н. дзеянні, учынкі. Следчы хоча справакаваць «мяцежніка» на здраду.У. Калеснік.// Правакацыйнымі дзеяннямі выклікаць якое‑н. здарэнне. Справакаваць напад. □ Так, цяпер ужо ніхто не сумняваўся, што Злучаныя Штаты самі справакавалі вайну ў Індакітаі.Бажко.
2.Спец. Зрабіць правакацыю (у 3, 4 знач.). Справакаваць прыступ малярыі. Справакаваць усюды насення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпа́льшчыкм.
1. (той, хтонаўмыснаўчыніўпажар) Brándstifter m -s, -;
2.перан. (той, хтопадбухторваедачаго-н.) Ánstifter m -s, -;
падпа́льшчык вайны́ Kríegsbrandstifter m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ашука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
1.Наўмысна ўвесці каго‑н. у зман. [Юля] дзяўчат ашукала, што пойдзе да знаёмых.Васілевіч.// Не выканаць абяцання, парушыць дадзенае слова; абысціся несумленна з кім‑н. Стрэў дзяўчыну паніч. Абяцаў ажаніцца на ёй. Ашукаў.Лужанін.
2.перан. Падманваючы, дамагчыся чаго‑н. Не ашукала смерць салдата, Дык насмяяўся люты кат.Глебка.
3. Спакусіць, зачараваць. [Леснічыха:] Каб дзяўчыну ашукаць, магу і такога зелля даць.Козел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
umysł, ~u
м.
1. розум;
wielki umysł — светлы розум;
2. ~y мн. грамадская думка;
z ~u — знарок, назнарок, наўмысна, сумысле
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БРЭ́ДЭРА (Bredero) Гербранд Адрыянс
(16.3.1585, Амстэрдам — 23.8.1618),
нідэрландскі драматург і паэт. Яго творчасць увабрала ў сябе традыцыі нар. т-ра і песні, злучыла ў адно цэлае элементы рэнесансавыя, барочныя і тэндэнцыі новага рэалізму. У драмах «Родэрык і Альфонс» (1611), «Грыяна» (1612), «Нямы рыцар» (не скончана) абараняў годнасць чалавека незалежна ад яго саслоўнага паходжання. Нар. гумар, сакавітыя фарбы і вобразная, наўмысна грубаватая мова вылучаюць «Клухт пра карову» (1612) і «Клухт пра мельніка» (1613), напісаныя ў традыцыі нар. сярэдневяковага фарса — клухта. Лепшыя творы — камедыі «Маўрытанка» (1615) і «Іспанец з Брабанта» (1617). Паэзія Брэдэра сабрана ў «Вялікай кнізе песень» (выд. 1622).
Літ.:
Ошис В.В. История нидерландской литературы. М., 1983. С. 81—86.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ілжы́выілжы́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Схільны да хлусні, падману; непраўдзівы, хлуслівы. Ілжывы чалавек. □ Але што .. [ксяндза і яго сястру] прымушае быць такімі лжывымі, ліслівымі, так прыкідвацца!Чарнышэвіч.
2. Які змяшчае ў сабе хлусню, падман, няпраўду; наўмысна скажоны. Ілжывыя словы. Ілжывыя звесткі. Ілжывыя паказанні.// Прытворны, фальшывы. Ілжывы пафас. Ілжывая сціпласць. □ Творы пісьменніка палемічна завостраны супраць ілжывай «экзотыкі» буржуазна-прыгодніцкіх раманаў.Гіст. бел. сав. літ.
3. Які не адпавядае сапраўднасці, рэчаіснасць памылковы. Ілжывыя вывады. Ілжывае вучэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Непамысло́та ’непрыемнасць’ (Сцяшк.), сюды ж niepamysnaść, nipamysłaść ’неспакой, устурбаванасць’ (Варл.), непамы́снасць, непамы́сносць ’непрыемнасць’ (Сл. ПЗБ). Утворана ад непамы́слны ’неадпаведны думцы, намеру, жаданню’ (Нас.), што, відаць, магло быць запазычана з польск.niepomyślny ’няўдалы, неспрыяльны’ (гл. Сл. ПЗБ); пра гэта сведчыць перш за ўсё фанетыка і лінгвагеаграфія — словы фіксуюцца пераважна на захадзе беларускай моўнай тэрыторыі; адзінкавае рус.кастрам.непомыс́ленный ’такі, які не падабаецца, не па душы’ можна разглядаць як самастойнае ўтварэнне са спалучэння *не по мысли ’не так, як думалася, меркавалася, хацелася’. Параўн. наўмысля, наўмысна (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
mischief[ˈmɪstʃɪf]n.
1. сваво́льства; дураслі́васць, гарэ́злівасць;
Her eyes were full of mischief. Яе вочы былі поўныя гарэзлівасці.
2.fml шко́да; бяда́
♦
get into mischief тра́піць у не́рат;
do smb. a mischiefнаўмы́сна шко́дзіць каму́-н.;
make mischief пасвары́ць (каго-н. з кім-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ГЕРМЕТЫ́ЗМ,
1) рэлігійна-філас. плынь эпохі элінізму і позняй антычнасці. Спалучала элементы папулярнай грэч. філасофіі, халдзейскай астралогіі, перс. магіі, егіпецкай алхіміі; мела эзатэрычны характар. Традыцыі герметызму атрымалі працяг у еўрап. Адраджэнні (М.Фічына, Дж.Піка дэла Мірандала), у Агрыпы, паўплывалі на Дж.Бруна, М.Каперніка, І.Ньютана і інш. Герметызм выступае ў ролі агульнай тэарэт. асновы шэрагу эзатэрычных і акультных вучэнняў — неаплатанізму, гнастыцызму (гностыкі), антрапасофіі і інш. Сутнасць, вытокі і асн. палажэнні герметызму выкладзены ў даследаванні А.Ж.Фесцюж’ера «Адкрыцці Гермеса Трысмегіста» (т. 1—4, 1949—54).
2) Мадэрнісцкі кірунак у італьян. паэзіі 1920—40-х г. (Э.Мантале, Дж.Унгарэці); адна з асн. асаблівасцей сучаснай мадэрнісцкай паэзіі. З выкарыстаннем наўмысна ўскладненай формы выражае трагічнае светаадчуванне, смутак, выкліканыя адзінотай і адчужанасцю чалавека ў сучасным грамадстве.