Збло́ціць ’змучыць, зняважыць’ (Сл. паўн.-зах.). З польск.zblocić ’запэцкаць балотам, граззю’, прэфіксальнага адназоўнікавага дзеяслова да błoto ’гразь’; гл. балота.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мойкаўшчына ’мокрае месца, гразь (на дарозе)’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Рэгіянальнае (магчыма, аказіянальнае) утварэнне ад ⁺мокраўшчына пад уплывам мойка < мыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Развары́ць ’размясіць гразь, зрабіць гразкай дарогу’ (Сцяшк. Сл.). Метафарычны перанос значэння на аснове знешняга падабенства разваранай стравы і гразкай дарогі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
князьм. князь;
○ вялі́кі к. — вели́кий князь;
◊ сей у гразь — бу́дзеш князь — посл. сей в грязь — бу́дешь князь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зашэ́рхнуць, ‑не; зак.
Разм. Зацвярдзець, накрыўшыся тонкім слоем лёду або падсохшы (аб гразі, глебе і пад.). Гразь зашэрхла. □ Мікіта спыніўся, не ведаючы, што рабіць: зверху як бы і зашэрхла [рачулка], а ступі — апынешся ў вадзе.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Набалоціць ’забрудзіць’: Набалоціў хату (шчуч., Сл. ПЗБ). Да балота ’гразь, бруд’, відаць, пад уплывам польск.błoto ’тс’, błocić ’пэцкаць’, гл. блоціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schmutz
m -es
1) гразь, бруд, сме́цце
leicht ~ ánnehmen* — быць ма́ркім, бру́дзіцца
2) сло́та, хлюпо́та
3) перан.гразь, га́дасць, брыдо́та, паску́дства
in den ~ zíеhen* — мяша́ць з гра́ззю
◊ den ~ aus der Stúbe fégen — выно́сіць сваё сме́цце на чужы́ падво́рак
j-n mit ~ bewérfen* — абліва́ць гра́ззю каго́-н., чарні́ць каго́-н.
in den ~ tréten* — уто́птваць у гразь
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
лепято́ха Густая гразь (Жытк.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
лепяту́ха Вадкая гразь (Стол.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)