разбо́ўтаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Узбоўтваючы, размяшаць, перамяшаць. Разбоўтаць цеста. □ Хутка мне стала крыху лягчэй: рукамі і нагамі я разбоўтаў вакол сябе гразь. Гаўрылкін.
2. Боўтаючы, разліць. Разбоўтаць малако з бітона.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мокнуць ’станавіцца мокрым, вільготным’, ’псавацца ад празмернай вільгаці’, ’ляжаць у вадкасці’ (ТСБМ, Яруш.). Укр. мо́кнути, рус. мо́кнуть, ц.-слав. мокнѫти, польск. moknąć, в.-луж. moknyć, чэш. moknouti, славац. moknúť. Паўн.-слав. moknǫti. Параўн. літ. makė́ti ’ўступіць у гразь’, maknóti ’брысці па гразі’, ’мясіць гразь’, лат. maknît ’ісці па балоце’, гл. літ. makonė ’лужа’, лат. makņa ’балота, багністае месца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́ствань ’непраходная гразь, бездарожжа’ (ТС). Да раз‑/роз- і твань (гл.). Сюды ж роства́ніць ’размачыць, развезці (аб дарозе)’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разля́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм.
1. Пачаць моцна і доўга ляпаць. Лёскат варты.. гнаўся за ім услед. — Ажно апрацівела. Вось разляпаўся, дурніла, — вылаяўся Васіль. Гартны.
2. Раскідацца, распырскацца. Гразь разляпалася ва ўсе бакі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Збло́ціць ’змучыць, зняважыць’ (Сл. паўн.-зах.). З польск. zblocić ’запэцкаць балотам, граззю’, прэфіксальнага адназоўнікавага дзеяслова да błoto ’гразь’; гл. балота.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мойкаўшчына ’мокрае месца, гразь (на дарозе)’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Рэгіянальнае (магчыма, аказіянальнае) утварэнне ад ⁺мокраўшчына пад уплывам мойка < мыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Развары́ць ’размясіць гразь, зрабіць гразкай дарогу’ (Сцяшк. Сл.). Метафарычны перанос значэння на аснове знешняга падабенства разваранай стравы і гразкай дарогі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
князь м. князь;
○ вялі́кі к. — вели́кий князь;
◊ сей у гразь — бу́дзеш князь — посл. сей в грязь — бу́дешь князь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шлір
(ням. Schlier = гразь)
мінеральнае скапленне ў вывержанай горнай пародзе, якая адасобілася ў магматычную стадыю і адрозніваецца ад астатняй масы горнай пароды іншымі колькаснымі суадносінамі частак або структурай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
зашэ́рхнуць, ‑не; зак.
Разм. Зацвярдзець, накрыўшыся тонкім слоем лёду або падсохшы (аб гразі, глебе і пад.). Гразь зашэрхла. □ Мікіта спыніўся, не ведаючы, што рабіць: зверху як бы і зашэрхла [рачулка], а ступі — апынешся ў вадзе. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)