Тэ́ніс ‘гульня з мячыкам і ракеткамі’ (ТСБМ, Пятр.). З англ.tennis ‘тс’, што паходзіць ад франц., ст.-франц.tenez ‘трымайце’ (вокліч пры падачы мяча) < лац.tenere ‘трымаць’ (Арол, 4, 60; ЕСУМ, 5, 546). Праз рус.теннис ці польск.tenis ‘тс’. Сюды ж, відаць, тэ́ніска ‘сарочка з кароткімі рукавамі’ (ТСБМ), што з рус.тенниска ‘тс’, якое, у сваю чаргу, утворана ад теннис < англ.tennis суфіксальным спосабам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шанава́ннен.Áchtung f -, Éhrerbietung f -, Respékt m -(e)s;
◊
маё шанава́нне! (прывітанне) (ich) habe die Éhre!;
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Квіт ’пісьмовае пасведчанне аб чым-небудзь, квітанцыя, білет’ (ТСБМ, Нас., Грыг., Гарэц., Сл. паўн.-зах., З нар. сл., Жд. 3, КЭС, лаг., Касп.), ’хопіць, канец’ (ТСБМ, Касп., Нас., Бяльк.), ’вокліч незадавальнення чыім-небудзь нецярпеннем’ (Нар. лекс., Янк. БП). Апошняе ў выразе квіт тваёй міласці. Ст.-бел.квитъ ’квіт’ (з 1529 г.). Са ст.-польск.kwit ’тс’ (Булыка, Запазыч., 146). Польск.kwit у сваю чаргу з с.-лац.quitus ’вольны ад абавязкаў’ (магчыма, праз с.-в.-ням.quit ’вольны, аплачаны’) (Слаўскі, 3, 496).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нага́льны ’напорысты’, ’тэрміновы’, ’праліўны (пра дождж)’ (Сл. ПЗБ), укр.нагальний ’спешны’, ’раптоўны’, ’бурны, парывісты’. Відаць, можа быць звязана з *naglъ (гл. наглы), якое мае ўсе пералічаныя значэнні. Магчыма, сюды ж і рус.нагал ’заклік, вокліч ці песня ў такт працы’, якое Фасмер (3, 35) выводзіць з гилить ’смяяцца, насміхацца’ і якому ў сваю чаргу адпавядае укр.голити ’прыспешваць, паганяць’ (Брукнер, 133), серб.-харв.галити ’жадаць, прагнуць’ і інш., гл. галіцца (дзе дапускаецца супадзенне ў корані *gal‑ розных па паходжанню лексем).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
cry1[kraɪ]n.
1. плач, енк;
have a good cry вы́плакацца
2. крык, вы́крык, во́кліч;
a cry for help крык аб дапамо́зе;
a cry of pain крык бо́лю;
give a cry ускры́кнуць, закрыча́ць
3. кліч, за́клік
4. рэ́зкі гук, які́ ўтвараецца пту́шкамі
♦
a far cry (from) вялі́кая ро́зніца; вялі́кая адле́гласць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
cheer
[tʃɪr]1.
n.
1) во́кліч заахво́чаньня
2) до́бры настро́й
to be of good cheer — быць у до́брым настро́і
3) весяло́сьць, бадзёрасьць, задаво́ленасьць, ра́дасьць f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Кі́ца ’коцік’ (Нас., Сцяц.). Укр.киця, польск.kicia ’тс’. Назва ката гукапераймальнага паходжання. Параўн. падзыўныя для ката (гл. ніці‑ніці): укр.киць‑киць, кицю‑кицю, польск.kici‑kici, kić‑kić. Цікава, што выгукі, якімі падклікаюць катоў, супадаюць у гэтых трох мовах, як і назва ката, якая ад іх паходзіць. Асабліва блізкія беларускія і польскія формы. Найбольш верагоднай застаецца гіпотэза Брукнера (226) аб пранікненні з ням.Kitze ’кошка’ (kitz‑kitz ’падзыўны вокліч’) у польскую мову. Адтуль лексема трапіла ў беларускую і украінскую. У іншых славянскіх мовах, уключаючы рускую, пералічаныя формы практычна адсутнічаюць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трыу́мф ‘урачыстая сустрэча палкаводца і яго войска ў Старажытным Рыме ў сувязі з дасягнутай перамогай’, ‘бліскучы поспех, выдатная перамога’ (ТСБМ), ‘урачыстасць’ (Некр. і Байк.); ст.-бел.трыумфъ, триумфъ ‘урачыстасць з выпадку перамогі’ (1580 г.), мн. л. трыумпы (Золтан, Athila). Запазычана са ст.-польск.tryumf ‘тс’ або непасрэдна з лац.triumphus ‘трыумф’, ‘урачысты ўезд’ < воклічtriumpe! (які выкрыкваўся ў дзень свята ўрадлівасці) < ст.-грэч.νρίαμβος ‘гімн у гонар Вакха’, ‘які трыумфуе, святкуе’ < τρί‑ομφος ‘трайны крок’ (Вальдэ, 1906, 637–638; Фасмер, 4, 103; ЕСУМ, 5, 646; Булыка, Лекс. запазыч., 66).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
gorzki
gorzk|i
1. горкі;
~a kawa — кава без цукру;
2. горкі; журботны; цяжкі; непрыемны; балючы;
3. ~a ж. гарэлка;
~a sól хім. англійская соль;
~a wódka! — горка! (вокліч на вяселлі)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ку́ча, ‑ы, ж.
1. Вялікая колькасць якіх‑н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі. Куча камення. Куча галля.// Вялікая колькасць чаго‑н. сыпкага, зваленая горкай на адным месцы. Куча пяску. □ Жыта ссыпаюць проста ў кучу на брызент каля вагі.Васілевіч.
2. Гурт людзей, жывёл. — Разыдзіцеся, хлопцы, не збірайцеся ў кучы! — загадаў начальнік дэпо.Лынькоў.Вось коцяцца, як клубкі, авечкі, то рассыпаючыся, то збіваючыся ў густую кучу.Якімовіч.
3.Разм. Мноства; вялікая колькасць. Мець кучу грошай. Куча непрыемнасцей. □ Цяпер дзве Іванавы сястры замужам, старэйшы брат Спірыдон ажаніўся, сваіх дзяцей куча.Чарнышэвіч.
•••
Валіць (усё) у адну кучугл. валіць.
Куча мала — вокліч у дзіцячай гульні, па якому ўдзельнікі падаюць адзін на аднаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)