◎ Пу́палка ’маленькі агурок, ад якога адпала кветка’ (Ян.). Да пу́пел (гл.); чэш.рираіка ’асліннік, Oenothera biennis’, харв.ριφα‑ Ijka ’тс’, балг.пу́палка ’тс’ даюць падставы для рэканструкцыі прасл.*рорьІка, вытворнага ад *рорь (БЕР, 5, 855; Махэк₂, 500), параўн. пупок ’маленькі агурок’, рус.опу́пышек ’агурочная завязь’, балг.пупавеем ’астаюся малы, не расту’, серб.-харв.pupoljak ’пупышка на сцябліне, з якой мае развіцца кветка, адростак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Купа́лка ’купалка едкая, Erigeron acer L.’ (ТСБМ, Кіс., Касп.), ’кветка, на якой калісьці варажылі на Купалле’ (Жыв. сл.). Гл. купала1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ражы́на ’кветка ружы’ (Нар. Гом.). Слова ўтворана ад ро́жа ружа’ (гл.) з дапамогай суфікса ‑ын‑а са значэннем адзінкавасці, як гарошына, але́шына.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кра́ска1 ’кветка’ (ТСБМ, Нас., Сцяшк. Мат., Касп., ТС, Сл. паўн.-зах., Мат. Гом., Бяльк., Ян., Жд. 3, Маш., Грыг., Бір., Гарэц., Жд. 2, КЭС, лаг., Мал., Мядзв., Ян., Нар. словатв.). Укр.краска, рус.краска ’тс’, балг.краска ’колер’, серб.-харв.кра̏ска ’назва некаторых раслін’, польск.kraska ’колер’. Прасл.krasъka ў значэнні ’кветка’ найбольш устойлівае на беларускай моўнай глебе. Этымалагічная версія для краса1 (гл.) дае магчымасць рэканструяваць першаснае размежаванне паміж кветка (гл.) і краска. Першае з іх азначала ’кветка, цвіценне (наогул)’; другое — ’цвет, цвіценне ў сакральным сэнсе (адраджэнне прыроды)’. У карысць гэтага сведчаць замены лексемы краска лексемамі купала, купалка і ў радзе назваў кветак, а таксама красавы на ўкр.купалий. Параўн. яшчэ ст.-чэш.krasa ’зіхаценне сонца’ і бел.сонца купаецца ’сонца зіхаціць’ (Мартынаў, Лекс. Палесся, 29–30).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Быць на відным месцы; вылучацца, віднецца.
На стале красавалася ваза з кветкамі.
3. Выстаўляць сябе напаказ, любуючыся сваёй знешнасцю.
Любіць дзяўчына к. перад люстрам.
4. Жыць шчасліва, паспяхова развівацца.
Красуйся, мой родны край!
|| зак.пакрасава́цца, -су́юся, -су́ешся, -су́ецца; -су́йся (да 3 знач.).
|| наз.красава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
катара́нтус
(н.-лац. catharanthus, ад гр. catharos = чысты + anthos = кветка)
вечназялёная паўкустовая расліна сям. кутравых, пашыраная ў тропіках; лекавая.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пасіфло́ра
(ад лац. passio = пакута + flos, -oris = кветка)
трапічная расліна сям. страснакветных з ядомымі пладамі, якая ўецца па дрэвах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
asphodel
[ˈæsfədəl]
n., Bot.
1) асфадэ́ль -ю m.; нарцы́з -у m.
2) Myth. неўміру́чая кве́тка з палёў Элізэ́йскіх
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Рэменякве́тнік ’расліна-паразіт сямейства рэменяцветных’ (БРС), рэменяцветнік ’тс’ (ТСБМ). Калька з рус.ремнецветник ’амяла’, якое калька ням.Riemenblume ’Loranthus L.’ (Riemen ’рэмень’, Blume ’кветка’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брыня́ць, ‑яе; незак.
1. Набіраючыся вільгаці, павялічвацца, расшырацца ў аб’ёме; разбухаць.
2. Павялічвацца ў працэсе росту, напаўняючыся пажыўнымі сокамі. То была пара, калі маладыя бярозкі брынялі салодкім сокам.Гартны.Хай зярняты прарастаюць, Новай сілай хай брыняюць Колас, кветка, ліст!Кірэенка.
3. Расшырацца, павялічвацца ў аб’ёме; ацякаць, распухаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)