Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
new[nju:]adj.
1. но́вы;
a new film но́вы фільм
2. незнаёмы; нязвы́клы, нязвы́чны;
This part of Africa was new to him. З гэтай часткай Афрыкі ён не быў яшчэ знаёмы.
3.све́жы;
new bread то́лькі што спе́чаны/све́жы хлеб;
new potatoes малада́я бу́льба
4. суча́сны, найно́ўшы; навамо́дны;
the newest fashions апо́шнія фасо́ны ўбо́раў
5. но́вы, і́ншы, другі́;
a new day но́вы дзень
♦
(as) good as new як но́вы/но́венькі;
turn over a new leaf/start a new life пачына́ць но́вае жыццё; выпраўля́цца, станаві́цца ле́пшым;
new broom но́вае нача́льства, но́вая мятла́ (перан.);
tomorrow is a new day ≅ ра́ніца мудрэ́йшая за ве́чар; што было́, то ба́чылі, а што бу́дзе – паба́чым
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Сырадо́й ’толькі што надоенае, яшчэ не астылае малако’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Ласт., Касп., Бяльк., Сцяшк., Растарг., Маш., Пятк. 1, ЛА, 4), сырадо́й, сарадо́й ’тс’ (Сл. ПЗБ), сыродо́й ’тс’ (ТС), сурадо́й ’тс’ (Мат. Маг.). Укр.палес.сироди́й, сиродо́й, рус.смал.сыродо́й. З сыры́ і даі́ць. Вештарт (Лекс. Палесся, 104) у сыр‑ (параўн. яшчэ сыракваша, сыра/оватка) бачыць агульны элемент са значэннем ’малако’, роднаснае прасл.*syrъ: *sьrъ‑ (гл. cepa): *sъrь‑, які быў выцеснены пранікненнем з германскіх моў *melzivo (гл. малозіва), што падтрымлівае Мартынаў (Этимология–1968, 20–22); супраць Трубачоў (там жа, 39). Аднак слав.*syrъ мае значэнне не толькі ’сыры’, але і ’свежы’, ’неапрацаваны’, параўн. таксама заўвагу Пяткевіча: “mleko prosto od krowy (syradoj) nie używają” (Пятк. 1, 131).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
крамя́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Пругкі, цвёрды, сакавіты. Мерна, роўна шархала [піла], уядалася ў крамяную белую моц дрэва.Мележ.У разоры ўзвышаецца.. горка крамяных агуркоў, выбраных учора з град калгасніцамі.Пестрак.// Поўны здароўя, сілы (пра чалавека). Ляжала Ганна на ложку, песцячы ў мяккай цёплай пасцелі сваё маладое крамянае цела.Нікановіч.
2.перан.Свежы, ядраны. І здаровае, крамянае надвор’е, і яркія цёплыя фарбы маглі б толькі радаваць і бадзёрыць нашых хадакоў.Якімовіч.// Грубаваты. Гэта быў ужо не той задзірысты франтавік Бесо Коркія, які мог сказаць сустрэчнай шыкарнай даме крамянае слоўца.Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.што. Ціскаючы, расцерці на мяккую масу. Падышоўшы да самага краю сажалкі, Сяўрук уставіў вочы ў свежы вільготны чарназём пад нагамі, потым нагнуўся, узяў халодную тлустую грудку ў руку, размяў яе і чамусьці паднёс да носа.Кулакоўскі.
2.каго-што. Разм. Рухамі зняць анямеласць (з цела або яго частак). Ляжаць пад сенам было горача і нязручна, карцела паварушыцца, размяць анямелае цела.Новікаў.Але сяк-так прымайстраваўся Наш падарожны каля печы, Размяў крыху грудзіну, плечы.Колас.// Не даць застаяцца (каню).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
снегм.метэар. Schnée m -s;
ры́хлы снег Púlverschnee m;
све́жы снег (які нядаўна выпаў) Néuschnee m;
ве́чны снегéwiger Schnee;
па́дае снег es schneit;
засы́паны снегамéingeschneit, mit Schnée bedéckt;
◊
як снег на галаву́≅ wie ein Blitz aus héiterem Hímmel;
ён звалі́ўся як снег на галаву́разм. er ist heréingeschneit
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Fisch
m -(e)s, -e ры́ба
~ im Aspík — заліўна́я ры́ба
◊ gesúnd wie ein ~ im Wásser — ≅ све́жы, як агуро́чак
múnter wie ein ~ im Wásser — жва́вы, рэ́звы
wéder ~ noch Fleisch — ні ры́ба ні мя́са
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
свяжэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.
1. Станавіцца халодным (пра надвор’е, ваду). // У мове маракоў — станавіцца больш моцным (пра вецер). Па сініх прасторах, Дзе вецер свяжэе, Пад сцягам чырвоным Плывуць караблі.Звонак./убезас.ужыв.Дзень сходзіць. Ад рэчкі свяжэе.Грамыка.
2. Набываць больш яркі, свежы выгляд (пра расліны). Свяжэюць у чэрвеньскіх ранішніх росах Мятліца, званочкі, аер.Тарас.
3. Станавіцца бадзёрым, здаровым, больш свежым (пра чалавека). Пасля купання чалавек свяжэе.// Набываць больш здаровы выгляд. Цела на хвіліну свяжэе, лягчэй дыхаецца.Галавач.А варта было ў той жа момант перамяніцца з’яве — і адразу слёзы як ветрам здувала, шчокі [Марфы] свяжэлі.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарту́х, ‑а, м.
1. Жаночая адзежа пэўнага крою, якую надзяваюць спераду на сукенку, спадніцу, каб не забрудзіць іх. Надзейка даўно сабрала на стол, пераадзелася ў выхадное плацце, падвязала свежы вышываны фартух.Хадкевіч.// Прадмет рабочага адзення з рознага матэрыялу (скуры, гумы, брызенту і інш.), які адзяваюць, каб засцерагчы вопратку ад забруджвання. Даяркі былі ў белых касынках і белых фартухах.Шамякін.Кучаравы шавец нацягнуў замусолены фартух і заўзята ўзяўся за работу.Няхай.Уладкаваўся [хлапец] у пякарні, далі яму там белы фартух і белы каўпак.Кулакоўскі.
2.Спец. Назва рознага роду покрывак, чахлоў і пад., якія прызначаюцца для машын, механізмаў, тэхнічных прыстасаванняў.
[Ням. Vortuch.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зна́чыцца1, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; незак.
1. Быць запісаным дзе‑н., занесеным у які‑н. спіс. У запісцы значылася такая вуліца, якой хлопец ніколі і не чуў.Кулакоўскі.У спіску лепшых работнікаў падполля на адным з першых месц значыцца сям’я.. Яркіна.Брыль.// Лічыцца, называцца. Палеская, або Мазырская група Чырвонай Арміі, як значылася яна афіцы[й]на, абрала ўчастак контрудару на лініі Крыўцы — Высокае.Колас.
2. Быць бачным; вылучацца, віднецца. У цемры постаць .. [Ганны] ледзь значыцца, а твару і зусім не відаць.Мележ.Дарогу замяло. Ледзь значыўся свежы след.Гроднеў.
зна́чыцца2, пабочн.
Разм. Такім чынам, выходзіць. — Значыцца, вы толькі ўступілі ў Чырвоную Армію?Машара.Носік дэманстратыўна пакінуў сход. За жывое ўзяло, значыцца.Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)