вид​II м.

1. (разновидность, тип, подразделение) від, род. ві́ду м.;

вид де́ятельности від дзе́йнасці;

2. биол. від, род. ві́ду м.;

3. грам. трыва́нне, -ння ср.;

соверше́нный вид зако́нчанае трыва́нне;

несоверше́нный вид незако́нчанае трыва́нне.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

пряма́я

1. мат. прама́я, -мо́й ж.;

провести́ пряму́ю праве́сці праму́ю;

2. в др. знач. прама́я, -мо́й ж.; (без изгибов — ещё) про́сты;

расстоя́ние по прямой адле́гласць па прамо́й;

3. грам. про́сты;

пряма́я речь про́стая мо́ва.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

подчинённый

1. (покорённый) пако́раны, ско́раны;

2. (поставленный в зависимость) падпара́дкаваны; (зависимый) падле́глы;

подчинённый зако́ну падпара́дкаваны зако́ну;

3. (поставленный под непосредственное руководство — по службе, работе) паднача́лены;

4. сущ. паднача́лены, -нага м.;

5. грам. зале́жны, падпара́дкаваны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

rdzeń

м.

1. асяродак; стрыжань;

2. сутнасць, змест;

3. грам. корань;

4. анат. (таксама rdzeń pacierzowy, rdzeń kręgowy) — спінны мозг;

rdzeń przedłużony — прадаўгаваты мозг

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

zbiorowy

zbiorow|y

зборны; калектыўны; сумесны;

~е wysiłki — сумесныя намаганні;

bezpieczeństwo ~е — калектыўная бяспека;

~е wydanie dzieł — збор твораў;

rzeczownik ~y грам. зборны назоўнік

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

régelmäßig

1. a рэгуля́рны, заканаме́рны;

éine ~e Lébensweise ме́рны во́браз жыцця́;

~e Vérben грам. пра́вільныя дзеясло́вы

2. adv

1) пра́вільна, рэгуля́рна, заканаме́рна

2) звыча́йна

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Кле́шчы 1 ’шчыпцы для захопу і трымання гарачага металу, абцугі’ (ТСБМ, Бяльк., Мат. Гом., З нар. сл., КЭС, лаг., Жыв. сл., Нар. словатв., Яруш.). Укр. кліщі, рус. клещи ’тс’, балг. клещи, макед. клешти, серб.-харв. кле́шти, славен. kléšče ’тс’, польск. kleszcze, чэш. kleště, славац. kliešte, в.-луж. kléšče, палаб. kleštă ’тс’. Прасл. klešči вытворнае ад klěskati (гукапераймальнае) (Махэк, Slavia, 28, 2, 268; Махэк₂, 255) або да klěščiti ’сціскаць’ (Слаўскі, 2, 212). Гэтыя версіі ў аднолькавай меры ненадзейныя (параўн. Трубачоў, Эт. сл., 10, 21–22).

Кле́шчы 2 ’драўляная частка хамута’ (ТСБМ, Мат. Гом., Бяльк., Касп., Маш., Маслен., КЭС, лаг., Сержп. Грам.). Гл. клешчы 1.

Кле́шчы 3 ’ўключыны’ (Мат. Маг.). Гл. клешчы 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Крумка́ч 1 ’воран, груган’ (ТСБМ, Шат., Бяльк., Шн., Сержп. Ск., Сержп. Грам., Федар. VII, Сл. паўн.-зах.). Параўн. крумкач, крункач і літ. krunkōčius ’тс’ (там жа, 2, 530). Балтызм, які ўзыходзіць да літ. kruñkti ’каркаць (пра варон)’. Наўрад ці неабходна разглядаць бел. крумкач, крункач як гібрыднае ўтварэнне (літоўскі корань, беларускі суфікс). Дакладным адпаведнікам бел. крункач з’яўляецца літ. krunkōčius ’воран’. Зразумела, што ўсе прыклады балтыйскай лексічнай інфільтрацыі ўзніклі ва ўмовах білінгвізму. Гл. Грынавецкене і інш. LKK, 16, 180; Лаўчутэ, Балтизмы, 69.

Крумка́ч 2 ’жаба’ (Жд. 2, Сл. паўн.-зах.). Крумкач (назва жабы), відаць, узнікла як кантамінаваная форма ад кумкаць (толькі пра жаб) (гл.) і крумкаць 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ По́сік ’надуты мачавы пузыр свінні, якім гуляюць дзеці, альбо з якога робяць капшукі’ (гродз., Мат. АС.; Бір. Дзярж.; Сцяшк. Сл., Шат., Сл. ПЗБ, Скарбы), драг. посюх ’тс’ (Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), ’мачавы пузыр’ (Клім.), ’канал ад мачавога пузыра’ (Сержп. Грам.); параўн. таксама рус. сіб. по́сик ’вонкавы мачавод самца’, чэш. posek ’палавы член быка’, славац. pasek ’тое ж у быка, каня, барана’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад ёлкага (гл.) з прыстаўкай по- і семантыкай выніковасці дзеяння, даслоўна ’вынік акання’ ці ’тое, што пырскае, сікае© Версія Махэка’ (473) аб прасл. *рея‑ькь, роды. да лат. penis ’пеніс, чэлес© грэч. πέος, πόσυη ’тс’, ст.-інд. pasas ’тс’ непрымальная.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тачы́ла ’тачыльны камень і станок для тачэння’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк., Мат. Гом., Сл. ПЗБ), точы́ло ’тс’ (Сержп. Грам., Сл. ПЗБ, Пятк. 2, ТС, Арх. Вяр., Вруб.): сам камень точыло і усё са станком (нясвіж., Нар. словатв.), сюды ж тачы́льнік ’тс’ (бераст., ЛА, 2), точы́лʼнік ’тс’ (Вруб.). Укр. точи́ло, рус. точи́ло, польск. toczydło, в.-луж. tóčnik, н.-луж. tocnik ’тс’, славац. točidlo ’паваротны круг, дыск’, серб.-харв. то̀чило ’такарны станок’, балг. точи́ло ’тачыльны камень’, макед. точило ’тс’. Вытворныя ад *točiti, гл. тачы́ць 1 ’заточваць’; формы з суф. ‑нік (назоўнікі са значэннем інструмента) утвораны з мэтай размежаваць ’станок для тачэння’ і ’брусок для тачэння’, параўн. Шустар-Шэўц, 1511.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)