Но́ жны , ну͡ожны , но́ жні ’нажніцы, звычайна вялікія’ (Касп. , Сл. ПЗБ , Гарэц. , Дэмб. , ТС , Мат. Гом. , Сержп. Грам . , Шатал. , Сцяшк. ; нясвіж. , Нар. словатв. , Сл. ЦРБ , Ян. ), но́ жна ’тс’ (шчуч. , Сл. ПЗБ ; навагр. , Нар. сл. , Сцяшк. ), сюды ж но́ жніцы ’тс’ (Яруш. , Бес. , Др.-Падб. , Сл. ПЗБ , ТС ), но́ жынкі ’тс’ (Шат. ), но́ жанцы (Сл. ПЗБ ), укр. но́ жні , но́ жниці ’тс’, рус. но́ жны , но́ жны , но́ жницы ’тс’, славац. , чэш. nožnice ’тс’, н.-луж. дыял. nožnice ’тс’, балг. но́ жницы ’тс’. Вытворныя ад нож , гл. нажні́ цы .
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўпры́ ца , попрыца , парпліца , поўпрыца , поўпрыца , драг. пупрыця ’металічная пята з воссю, жалезным шворанем, на якім круціцца верхні камень жорнаў, і якая рэгулюе, мяльчэй ці буйней малоць’ (Дразд. , Сержп. Грам . , Сцяшк. , Бір. , Ян. , ТС , Сл. ПЗБ , Мат. Гом. ; КЭС , лаг. ; асіп. , Шатал. ), ’млён’ (Янк. 3.), хоц. ’упарты чалавек’ (Мат. Маг. ), ’дэталь у ветраку’ (Маш. ). Балтызм. Параўн. літ. pumpure , pumpure ’паўпрыца’ (Зданцэвіч, LP , 8, 1960, 347). Лаўчутэ (Балтизмы, 49) удакладняе: крыніцай запазычання з’явіліся дэмінутыўныя формы pumpurikėy pumpurytė ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стан V м. грам .é nus n é nera;
незале́ жны стан Á ktiv n í vum [-vʊm] n á tform f
зале́ жны стан á ssiv [-si:f] n í vum [-vʊm] n é ideform f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
предложе́ ние II ср. грам .род. а́ за м.
гла́ вное предложе́ ние гало́ ўны сказ;
просто́ е предложе́ ние про́ сты сказ;
сло́ жное предложе́ ние склада́ ны сказ;
прида́ точное предложе́ ние дада́ ны сказ;
сложноподчинённое предложе́ ние складаназале́ жны сказ.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Á bleitung
f -, -en
1) адво́ д (ракі )
2) матэм. вытво́ рная
3) грам .о́ рнае сло́ ва
4) спакушэ́ нне, збіва́ нне з пра́ вільнага шэ́ цху
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Zú kunft
f -
1) бу́ дучае, бу́ дучыня
in ná her ~ — у бліжэ́ йшым бу́ дучым
in der ~ lé sen* — прадка́ зваць бу́ дучае [бу́ дучыню]
2) грам .у́ дучы час
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
трыва́ нне н.
1. (здольнасць трываць ) Gedú ld f цярпенне ); Lá ngmut f доўгацярплівасць );
2. грам .é kt m
зако́ нчанае трыва́ нне é ndeter Aspé kt, perfektí ve Aktió nsart;
незако́ нчанае трыва́ нне ú nvollendeter Aspé kt, imperfektí ve Aktió nsart
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прамы́
1. (скіраваны наўпрост ) gerá de, á ufrecht;
2. (без перасадак , прыпынкаў ) Dú rchgangs-, dú rchgehend;
3. разм. непасрэдны ) diré kt;
прамы́ я вы́ бары é kte Wá hlen;
4. (шчыры ) gerá de, ó ffen, á ufrichtig; разм. грам .é kt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пасі́ ўны в разн. знач. и́ вный;
п. чалаве́ к — пасси́ вный челове́ к;
ігра́ ць ~ную ро́ лю — игра́ ть пасси́ вную роль;
п. бала́ нс — пасси́ вный бала́ нс;
~ная канстру́ кцыя — грам .и́ вная констру́ кция;
~нае вы́ барчае пра́ ва — пасси́ вное избира́ тельное пра́ во
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Каплі́ ца , каплічка ’невялікі царкоўны або касцельны будынак з іконамі без алтара’, ’малельня’ (ТСБМ , Грыг. , Гарэц. , Мядзв. , Сцяшк. , Бяс. ; Сержп. Грам . ; Бір. Дзярж. ; ганц. Сл. паўн.-зах. ). Ст.-бел. каплица (канец XV ст.) запазычана са ст.-польск. kaplica ’бакавая частка касцёла, пакой, у якіх адпраўляецца набажэнства’ < ст.-чэш. kapla , kaplicě < с.-в.-ням. kápelle < ст.- в.-ням. kapëlla < с.-лац. capella ’плашч’, у прыватнасці ’плашч св. Марціна з г. Тур (Францыя)’ як ’рэліквія і месца захоўвання яе’ > ’невялікая святыня’ (Слаўскі , 2, 56).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)