1. Не трапіць у цэль (страляючы, кідаючы і пад.). Баярскі стрэліў у машыніста, але прамахнуўся.Гурскі.[Іна] кінула.. [Асташонку] скамечаную кашулю, але прамахнулася, і адзежына ўпала ў ваду.Ваданосаў.[Алесь], мусіць, хацеў ударыць па галаве, але з гарачкі прамахнуўся і моцна выцяў трактарыста па плячы.Адамчык.
2.перан. Зрабіць промах, памыліцца. Шугай узяў Язэпа пад руку, адвёў убок. У яго позірку Язэп убачыў нейкую трывогу. — Прамахнуліся мы, таварыш Каліна, — сказаў ён, — але цяпер адступаць няма куды.Асіпенка.Мужчына, убачыўшы, што не прамахнуўся, павёўшы з .. [Алаізай] гутарку ў такім тоне, таксама засмяяўся.Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыцэ́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.
1. Падрыхтавацца да стральбы, навёўшы зброю на цэль. Чыжык прыцэліўся, але рукі дрыжалі і ўвесь час неспакойна скакала мушка.Лупсякоў.Рагозін ускочыў у акоп, схапіў вінтоўку, прыцэліўся і стрэліў.Гурскі.// Накіраваць што‑н. на каго‑, што‑н. Аніся ўжо выліла ўсю ваду з лейкі, а Шаевіч ніяк не мог прыцэліцца і сфатаграфаваць яе.Сабаленка.
2.перан.Разм. Намерыцца зрабіць што‑н.; абраць аб’ект дзеяння, уздзеяння. [Цярэшка:] — Скажам, табе захочацца ўхапіць лепшую валоку панскай зямлі, і я на яе прыцэліўся, от і счэпімся загрудкі — каламі не разбароніш.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбуры́ць, ‑буру, ‑бурыш, ‑бурыць; зак., што.
1. Разбіць, паламаць, разваліць, ператварыць у руіны. [Максім:] — Учора ўвечары перабраўся ў хату, а сёння разбурыў зямлянку...Шамякін.Цяпер жа Грысева хатка выглядае зусім адзінокай, бо вёску Паддубаўку немцы спалілі, пасеку разбурылі, а калгасныя агароды запуставалі.Кулакоўскі.//перан. Давесці да поўнага развалу. Разбурыць гаспадарку.//перан. Парушыць, прымусіць распасціся. Разбурыць сям’ю.
2.перан. Загубіць, знішчыць, расстроіць. Усе мыслі аўтара накіраваны былі на адно і білі ў адну цэль: разбурыць веру ў цара.Колас.Вайна бязлітасна разбурыла светлыя мары.Данілевіч.Створаны ўяўленнем вобраз, тым больш любага чалавека, не так лёгка разбурыць.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
home
[hoʊm]1.
n.
1) дом -у m. (ме́сца ста́лага жы́харства)
at home — до́ма, удо́ма; у ха́це
2) радзі́ма f., ро́дны го́рад, ро́дная вёска; ба́цькаўшчына f.
to be far from home — быць далёка ад до́му
3) прыту́лак -ку m., дом -у m.
a veterans’ home — дом вэтэра́наў
Make yourself at home — Бу́дзь як до́ма
affairs at home and abroad — нутраны́я спра́вы і заме́жныя
2.
adj.
1) ха́тні, ро́дны
a home town — ро́дны го́рад
2) нутраны́
3.
adv.
1) дамо́ў, дадо́му
I want to go home — Я хачу́ ісьці́ дамо́ў
2) дакла́дна ў цэль
The spear struck home — Дзіда ўда́рыла про́ста ў цэль
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
наме́ціццаIсов.
1. (обозначиться, определиться) наме́титься;
на тва́ры наме́ціліся маршчы́нкі — на лице́ наме́тились морщи́нки;
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
goal
[goʊl]
n.
1) мэ́та f., наме́р -у m., паста́ўленая зада́ча
goal of his life — мэ́та яго́нага жыцьця́
2) мяжа́, цэльf. (стральбы́)
3) фі́ніш -у m. (у спо́рце)
4) гол -а m. (у гульні́)
5) бра́мнік -а, варата́р -а́m. (у спо́рце)
6) бра́ма, бра́мка f., варо́ты pl.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Празарыць, параўн. у песні: “Чаму, чаму, бабуленько, курчат ні чуваці? // Не чуваці дзедку, і чуці ні будзет, / Выпусціла на падвуор’е, прозарылі людзі”. (Федар.; навагр., Шн.). Значэнне няяснае: пакралі, ураклі? З іншай ступенню чаргавання прозы- рыць ’прагнаць энергічна, не даючы апамятацца’ (Янк. 2, Мат. Гом.), ’праматаць, праіграць (грошы, дабро)’ (ТС). Паралелі ў рус.провариться ’прагна, карыслігш глядзець некаторы час; паквапіўшыся, прамахнуцца ад прагнасці ў продажы, абмене’, што да зариться ’прыходзіць у азарт у гульні’, ’разарацца’, зарить ’разараць; забіваць’, ’глядзець, выглядваць’. Відаць, усе гэтыя розныя значэнні можна аб’яднаць адзіным семантычным кампанентам, прадстаўленым ў рус.зоркий ’прагны, юрлівы; гнеўны, сварлівы’, якое Фасмер (2, 80) не аддзязяе і ад зарить ’глядзець, не адрываючыся’ < прасл.*zbr‑/*zor‑ (гл. зорыць, зыр). Роднаснымі лічацца ст.-інд.haryati ’ён кахае, прагне’, ст.-в.-ням.gern ’прагны’, гоц.gairns, авест.žara‑ ’цэль, імкненне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
про́мах, ‑у, м.
1. Выстрал або ўдар міма цэлі; непападанне ў цэль. Біць без промаху. □ Не ведае промаху куля чэркеса.Броўка.Промах — мяч ляціць у ваду і вось ужо гайдаецца на хвалях, даволі хутка ўцякаючы ад берага.Брыль.
2.перан. Памылка, хіба. У рамястве.. [Васіль] быў здатны, прыкметлівы, а ў гаспадарскіх справах часта спатыкаўся, меў шмат усякіх промахаў і ўсякіх недарэчнасцей.Кулакоўскі.Я не збіраюся ідэалізаваць парторга Абраменкава. Ёсць і ў яго рабоце свае недахопы, промахі: вельмі гэта тонкая і складаная справа — партыйная работа.Дадзіёмаў.
•••
Не промах — лоўкі, кемлівы, які не ўпусціць свайго. [Стары Верас:] Ну, што ж мне сказаць... Як я пагляджу, дык мой хлопец не промах: выбраў сабе дзяўчыну да пары.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схі́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак.
Разм.
1. Не трапіць у цэль, прамахнуцца. Першы стрэл жандара немінуча зваліў бы каня, і першы стрэл мог быць смяротны для яго, Мусатава, калі ў адказ грымнуць пісталеты ворага. Гэты не схібіць.Караткевіч.А я ўсё-такі не ведаў, ці насмерць забіў таго гада. А мо толькі параніў? Вельмі ж хваляваўся, рука магла схібіць.Сабаленка.[Лапецька:] — Паляванне — спорт для маладых і дужых. Дык не,.. [дзядзька Ціхон] яшчэ поўзае, пнецца давесці, што яго вока не схібіць.Паслядовіч.
2.перан. Зрабіць промах; памыліцца. [Зайчык] насцярожыўся, падрыхтаваўся, каб не схібіць, не пралічыцца.Мележ.У свядомасці цюкнула думка, што схібіць цяпер нельга інакш яны абодва загінуць.Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цель
1.(мишень)цэль, род. цэ́лі ж., мн. цэ́лі, -ляў;
стрельба́ по закры́тым це́лям стральба́ па закры́тых цэ́лях;
2.перен. мэ́та, -ты ж.;
име́ть це́лью мець на мэ́це;
ста́вить себе́ (задава́ться) це́лью ста́віць сабе́ за мэ́ту;
с це́лью з мэ́тай;
в це́лях у мэ́тах (для таго́, каб).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)