Пасцяка́ць ’зрабіцца кволым’ (ст.-дар., Сл. ПЗБ; браг., петрык., Шатал.), бяроз.постэка́ты, драг.постікати ’тс’ (Шатал., Выг.; Клімчук, вусн. паведамл.). Укр.валын.сте́клий — пра дрэва ці іншую сцеблаватую расліну, якая расце ў густым зарасніку: тонкую і высокую, бойк.стеклий ’шалёны’. Да па‑с‑цячы́ < цячы́ (гл.). Гэтаксама польск.wściekły, н.-луж.šćakły, в.-луж.sćekły, чэш.vzteklý ’шалёны’ — апошняе, паводле Шмілаўэра (гл. Махэк₂, 706), звязваецца з дзеясловам ст.-чэш.vztéci sě — пра цячэнне, плынь вады, а ў выпадку семантыкі, звязанай з шаленствам, — пра раптоўны прыплыў, як меркавалася, крыві ў галаву.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
nagły
nagł|y
1. нечаканы, раптоўны;
~a śmierć — раптоўная смерць;
2. тэрміновы, неадкладны;
w ~ym wypadku — у экстранным выпадку;
z ~a — раптам, раптоўна, нечакана
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
flick
[flɪk]1.
n.
1) лёгкі рапто́ўны ўда́р
2) пстрык -у m. (гук)
2.
v.t.
1) лёгка ўдара́ць; сьцяба́ць, хваста́ць
2) зма́хваць (пыл)
3.
v.i.
ху́тка ру́хацца, насі́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
abrupt
[əˈbrʌpt]
adj.
1) рапто́ўны, нечака́ны
He made an abrupt turn to avoid hitting another car — Ён зрабі́ў рапто́ўны паваро́т, каб ня ўда́рыць друго́е а́ўта
2) рэ́зкі
He had an abrupt way of speaking — Ён меў рэ́зкую мане́ру гавары́ць
3) уры́вісты
an abrupt style — уры́вісты стыль
4) ве́льмі стро́мы, стро́мкі
The road made an abrupt rise up the hill — Даро́га стро́мка падняла́ся на ўзго́рак
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
БРАДЗО́Т
(нарв. bradsot ад brad раптоўны + sott хвароба),
вострае інфекц. захворванне авечак, якое выклікаецца бактэрыямі з роду Clostridium. Суправаджаецца гемарагічным запаленнем слізістай абалонкі сычуга і 12-перснай кішкі і перараджэннем парэнхіматозных органаў. Часцей хварэе маладняк ва ўзросце да 2 гадоў, больш вясной і восенню.
Крыніца інфекцыі — хворыя або перахварэлыя авечкі; перадаецца праз глебу, ваду, траву на пашы, кармы і інш. Захваральнасць дасягае 30—35%, лятальнасць — 90—100%. Інкубацыйны перыяд хваробы вельмі кароткі, цячэнне яе маланкападобнае і вострае. Адзначаюцца тэмпература 40,5—41 °C, агульная прыгнечанасць, адмаўленне ад корму, кан’юнктывіт, пачашчэнне пульсу і дыхання, тымпанія, выцяканне пены з рота і носа, ацёк галавы, моцныя сутаргі. Супраць брадзоту прапанавана полівалентная вакцына.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Трах — абазначэнне моцнага адрывістага гуку, трэску (ТСБМ), ‘раптоўны, дрыжачы, кароткі стук’ (Варл.), ‘удар’: конь трах капытом (Нас.), пра ўдар, трэск, стрэл (мсцісл., Нар. лекс.), сюды ж trach‑tararách ‘безупынныя грымоты ці страляніна з гармат’ (Варл.), трах‑чъбура́х! — выражае начаканасць, рэзкае змяненне рашэння ці хуткае вырашэнне праблемы (мёрск., Нар. сл.). Параўн. укр.трах, рус.трах, польск.trach — перадае трэск (Варш. сл.), раптоўнае падзенне і моцны ўдар (Арвінска, 65–66). Суадносяць з “поўнагалоснымі” варыянтамі гукаперайманняў тара́х (гл.), укр.тара́х, тара́х, рус.тарара́х, мажліва, сюды ж польск.дыял.tarach ‘выварацень’ (Фасмер, 4, 23, 95; ЕСУМ, 5, 624; Брукнер, 565), а таксама з адпаведнымі дзеясловамі. Гл. тра́хаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шквал, ‑у, м.
1.Раптоўны моцны парыў ветру (часам з дажджом). І раптам парывы магутнага шквалу На чорныя камні абрушылі пырскі.Звонак.Дождж мацнее. Заходні вецер наганяе цяжкія хмары і б’е па машыне вадзяным шквалам.Мяжэвіч.
2.перан.; чаго або які. Пра што‑н. раптоўнае, імгненнае, што праяўляецца з вялікай сілай, у значнай колькасці. Любіны думкі захліснуў шквал дзявочага смеху і гоману.Васілевіч.І кадр палкоўніцкі радзее, Змывае ўсё салдацкі шквал.Колас.// Моцная масіраваная стрэльба (з гармат, кулямётаў і пад.). На ўскраіне гарадка мітусіліся стракатыя постаці, але лезці пад шквал кулямётнага агню не адважваліся.Грахоўскі.Шрапнельны шквал быццам бы прыцішаўся, радзеў.Кулакоўскі.
[Англ. squall.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
jäh
1.
a
1) рапто́ўны
ein ~es Énde néhmen* — рапто́ўна ко́нчыцца [абарва́цца]
2) круты́, стро́мы
2.
adv
1) рапто́ўна, зняна́цку; імклі́ва, стрымгало́ў, як мага́
2) кру́та, стро́ма
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
dodge
[dɑ:dʒ]1.
v.i.
1) ухіля́цца (ад уда́ру), уніка́ць
2) выкру́чвацца; махлява́ць, хітрава́ць
to dodge a question — вы́круціцца ад адка́зу
2.
n.
1) рапто́ўны рух убо́к
2) informal вы́крут -у m., хі́трыкі pl.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
precipitate
1.[prɪˈsɪpɪteɪt]
v.
1) прысьпе́шваць; падганя́ць
2) скіда́ць, шпурля́ць
3) Chem. аса́джваць; асяда́ць
4) кандэнсава́ць (-ца), ператвара́цца(-ца) з па́ры ў ва́дкасьць
2.[prɪˈsɪpɪtət]
adj.
1) рапто́ўны
2) пасьпе́шны, пасьпе́шлівы
3) неабду́маны, заўча́сны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)