Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
aliment
[ˈælɪmənt]1.
n.
1) е́жа, пажы́ва f. (таксама духо́вая)
2) Figur. матэрыя́льная й мара́льная падтры́мка; утрыма́ньне n.
2.
v.t.
кармі́ць; жыві́ць; падтры́мваць, утры́мваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
żywić
незак. жывіць; карміць;
żywić nadzieję — спадзявацца, мець надзею;
żywić w sercu żal — мець у сэрцы жаль
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Перакантава́цца ’перажыць нястачу, перабіцца як-небудзь’ (гродз., ЖНС). Да пера- і кантава́цца (гл.); відаць, запазычана з гутарковага рус.перекантоваться ’тс’, параўн. кур.кантова́ть ’карміць, утрымліваць каго-небудзь’, жарг.кантоваться ’знаходзіцца дзе-небудзь; не працаваць’ (Шчарбакова, Бруева, 89). Усе гэтыя значэнні другасныя, зыходная семантыка ў польск.przekantować ’перавярнуць, перакуліць праз кант’. Гл. таксама кант.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзе́ўка, дзяўчы́на. Рус.де́ва, де́вка, укр.ді́вка, польск.dziewa, dziewczyna, чэш.dívka, балг.де́ва і г. д. Прасл.*děva, *děvica, *děvъka ’тс’. Зыходным з’яўляецца *děva — утварэнне, роднаснае з dojiti (děva ’тая, што корміць або можа карміць груддзю’). *Děva — прасл. інавацыя. Трубачоў, Эт. сл., 5, 17–18; гл. далей Фасмер, 1, 491; Бернекер, 1, 197.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́шар ’корм для скаціны’ (Карскі, Труды, 415; Скарбы), ’грубы корм для жывёлы’ (Сцяшк. МГ, Сл. ПЗБ; воран., Шатал.), ’зялёная маса сумесна пасеяных вікі і аўса’ (Шчарб.), ’адходы, смецце’ (лід., Сл. ПЗБ), перан. ’тытунь’ (пасі., Сл. ПЗБ); сюды ж, відаць, патур (< пошыр < пошар) ’пацяруха’ (Мат. Гом.; Сцяшк. Сл.). З літ.pašaras ’корм’ < šerti ’карміць’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 49). Гл. таксама пашары.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трахтава́ць ‘частаваць’ (Рэг. сл. Віц., Федар. 5, Сцяшк. Сл., Юрч. Сін.): трахтаваць буду мёдам і віном (валож., Песні нар. свят), сюды ж трахтава́цца ‘рыхтавацца карміць, частаваць’ (Юрч. Сін.), трахтава́ннік ‘той, хто частуе’ (Юрч. СНЛ). Запазычана са ст.-польск.traktować, trachtować ‘частаваць’ праз ст.-бел.трактовати ‘тс’ або ўтворана ад ст.-бел.трактъ ‘бяседа’ (1570 г.). Гл. трактаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
убо́й зарэ́з, -зу м., забо́й, -бо́ю м.;
на убо́й на зарэ́з (на забо́й);
◊
корми́ть как на убо́йкармі́ць як на зарэ́з (на забо́й);
гнать на убо́й гнаць на смерць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Sero est in periculis consilium quaerere
Позна шукаць параду ў час небяспекі.
Поздно искать совет во время опасности.
бел. He тады сабак карміць, як на паляванне ісці. Не тады вучыцца плаваць, як вада ў рот цячэ.
рус. Не тогда кормить да поить, когда корову доить. Поздно щуке на сковороде вспоминать о воде. Схватился Савва, как жена сшила саван.
фр. Après fait ne vaut souhait (После дела не стоит спрашивать совета).
англ. It is late to seek advice after you have run into danger (Попав в беду, поздно спрашивать совета).
нем. Unzeitige Gabe ist nicht dankenswert (Несвоевременное подношение недостойно благодарности).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
чарвя́к, ‑а; мн. чэрві, чарвей і чарвякі, ‑оў; м.
1. Беспазваночны жывёльны арганізм з доўгім мяккім целам, без канечнасцей і ярка выражанай галавы. Выходжу на луг, на Свіслач шыбую — Ды з вудамі, з хлебам, з чарвямі і босы.Колас.Сям-там відны былі аратыя, чорныя гракі хадзілі за імі, падбіраючы чар вякоў.Чарнышэвіч.
2.перан. Пра нікчэмнага, агіднага чалавека. [Насця:] — Дык гэта ты прадаў Андрэя? Чарвяк ты няшчасны! Погань ты!Шамякін.
3.перан.; чаго. Пра пачуццё або стан, які працяглы час турбуе, назаляе, падрывае маральныя сілы чалавека. Чарвяк цікаўнасці не даваў.. [жонцы] спакою.Дамашэвіч.
4.Спец. Зубчастае кола ў выглядзе шрубы.
•••
Дажджавы чарвяк — чырвоны земляны чарвяк.
Раснічныя чэрві — клас плоскіх чарвей з целам, пакрытым раснічкамі.
Шаўкавічны чарвяк — вусень тутавага шаўкапрада.
Замарыць чарвякагл. замарыць.
Карміць чарвейгл.карміць.
Трапілася чарвяку на вякугл. трапіцца.
Чарвяк есць (смокча)каго — пра душэўныя пакуты, сумненні, якія церпіць хто‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)