Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

хрыплава́ты, ‑ая, ‑ае.

Трохі хрыплы, з хрыпатой. Хрыплаваты стогн. □ Голас з сянец чуваць быў малады, жаночы, прывабны, хрыплаваты ад сну. Чорны. Нечы слабы, хрыплаваты голас спяваў незнаёмую песню. Самуйлёнак.

хры́пласць, ‑і, ж.

Уласцівасць хрыплага. [Косця] кашлянуў, каб прагнаць гэту хрыпласць, каб тое, што ён скажа, сказаў ясна і цвёрда. Арабей.

хрыплі́васць, ‑і, ж.

Разм. Уласцівасць хрыплівага.

хрыплі́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Трохі хрыплы, з хрыпатой. Нечы хрыплівы голас заводзіў «Дубінушку». Гартны.

хры́плы, ‑ая, ‑ае.

1. Які перарываецца хрыпеннем; сіплы. Хрыплы смех. □ Раскатамі грымеў, скаланаючы паветра, нізкі хрыплы бас старога аленя, зліваючыся ў адзін хор з высокімі і звонкімі галасамі маладзейшых. В. Вольскі. Нечакана я пачуў недалёка ад сябе хрыплы, старэчы кашаль і павольна-ціхае мармытанне. Нікановіч.

2. Нячысты, няясны, з хрыпамі (пра гукі). Хрыплы сігнал пачуўся бліжэй. Шамякін.

3. Які ўтварае сіплыя, нячыстага тону гукі. Крумкае хрыплы крук. Барадулін.

хры́пнуць 1, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да хрыпець.

хры́пнуць 2, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.

Пачынаць гаварыць хрыпла, траціць чыстату голасу. Паліна заглянула ў блакноцік.. А палове сёмай — нарада. Як надакучылі яны!.. Амаль кожны дзень — адна за другой. Спрачаюцца, аж хрыпнуць людзі. Савіцкі. Аж хрыпнуць пад вятрамі каштаны. Нясе ў глыбіні адарваны буй... Бураўкін. // Станавіцца хрыплым (пра голас). У спевака голас пачаў хрыпнуць.

хрыпу́н, ‑а, м.

Разм. Чалавек з хрыплым голасам. — Усё роўна паўзі, — гаворыць Косця, — хопіць тут і без цябе хрыпуноў. Адамовіч.

хрыпу́ха, ‑і, ДМ ‑пусе, ж.

Жан. да хрыпун.

хрысталюбі́вы, ‑ая, ‑ае.

Уст. Адданы хрысціянскай веры. Хрысталюбівым воінам заставалася адно: прадавацца ў няволю. Самуйлёнак.

хрыстапрада́вец, ‑даўца, м.

Уст. Прадажнік, здраднік; юда. — Каб на цябе [паліцая] хмара цёмная найшла, каб ты праваліўся скрозь зямлю на гэтым месцы, ірад, хрыстапрадавец акаянны, — шаптала, стоячы ля запечку, Грысіха. Кулакоўскі.