Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

хрыбто́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да хрыбта (у 1, 2 знач.). Хрыбтовыя пазванкі.

2. Які знаходзіцца на хрыбце, на спіне ў жывёл. Хрыбтовае шчацінне. Хрыбтовая частка тушы.

3. Які мае адносіны да хрыбта (у 4 знач.). Хрыбтовыя перавалы.

хрыбусце́ць, ‑бушчу, ‑бусціш, ‑бусціць; незак.

Жаваць з хрустам. [Гарнак:] — Сніў, што адкусіў вуха ў нашага ўрадніка і жаваў яго, а яно, падла, жорсткае, валасатае, аж хрыбусціць. Колас.

хрыбці́на, ‑ы, ж.

Разм. Тое, што і хрыбет. То тая, то другая карова жалобна мычала, трасучыся лахматаю хрыбцінаю ад с[цю]жы над аржаною саломаю. Гарэцкі. Далёка ўнізе шырока раскінулася даліна, за ёй у бледна-сіняватай смузе млелі хрыбціны суседніх гор. Быкаў.

хрызаберы́л, ‑у, м.

Каштоўны празрысты камень зялёнага або залаціста-жоўтага колеру.

[Ад грэч. chrysós — золата і berillos — берыл.]

хрызаберы́лавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрызаберылу. // Зроблены з хрызаберылу або з хрызаберылам. Хрызаберылавы пярсцёнак.

хрызако́ла, ‑ы, ж.

Мінерал класа сілікатаў блакітнага, зялёнага, сіняга колеру; медная руда.

хрызалі́т, ‑у, М ‑ліце, м.

Празрысты каштоўны камень залаціста-зялёнага колеру, разнавіднасць алівіну.

[Ад грэч. chrysós — золата і lithos — камень.]

хрызалі́тавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хрызаліту. // Зроблены з хрызаліту або з хрызалітам. Хрызалітавыя завушніцы.

хрызантэ́ма, ‑ы, ж.

Дэкаратыўная расліна сямейства складанакветных з пышнымі махровымі кветкамі рознай афарбоўкі. Лісці дрэў ужо кранула восеньская пазалота, але на клумбах яшчэ стракацелі яркія астры і хрызантэмы. Сапрыка. Жоўтае ўтульнае святло лямпы, белыя хрызантэмы ў слоіку, чырвонае, нібы рубін, віно ў чарках, натхняючыя вершы і мы ўдвух, забыўшыся аб усім на свеце... Хомчанка.

[Ад грэч. chrysós — золата і anthemion — кветка.]

хрызапра́з, ‑у, м.

Напаўкаштоўны камень яблычна-зялёнага колеру, разнавіднасць халцэдону.

[Ад грэч. chrysós — золата і prásios — светла-зялёны.]