Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

хала́т, ‑а, М ‑лаце, м.

1. Верхняе хатняе або рабочае адзенне, якое захінаецца або зашпіляецца. У сенцах зноў заскрыпелі дзверы, грукнула адкінутая завала знадворных дзвярэй, і .. [Казік] убачыў на парозе Ніну Пятроўну — у доўгім халаце, у начных туфлях. Краўчанка. У палату хуткімі дробнымі крокамі ўвайшла маладая жанчына ў белым халаце. Арабей. Сёння мы выконваем першы заказ школы — шыем халаты для прыбіральшчыц. Жычка.

2. Верхняе адзенне ў некаторых азіяцкіх народаў, полы якога захінаюцца адна за другую. Бухарскі халат.

[Араб.]

хала́тнасць, ‑і, ж.

Нядобрасумленныя, нядбайныя адносіны да сваіх абавязкаў. Прараб Нядаўні абвінавачваецца ў халатнасці, парушэнні правы тэхнікі бяспекі, у выніку чаго загінуў чалавек. Дадзіёмаў.

хала́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да халата; прызначаны на халат. Халатная махровая тканіна.

2. Нядобрасумленны, нядбайны. Халатныя адносіны да справы.

халва́, ‑ы, ж.

Салодкі кандытарскі выраб у выглядзе цвёрдай масы з расцёртага сланечніку, арэхаў і пад. Арахісавая халва. Сланечнікавая халва. □ Янка палез у будан і вынес адтуль два паржавелыя селядцы, пачак пячэння і кавалачак халвы на прамасленым шматку паперы. Чыгрынаў.

[Араб.]

халво́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да халвы, служыць для вырабу халвы. Халвовы цэх.

халдзе́і, ‑яў; адз. халдзей, ‑я, м.; халдзейка, ‑і, ДМ ‑дзейцы; мн. халдзейкі, ‑дзеек; ж.

Семіцкае племя, якое ў 2‑м тысячагоддзі да н. э. жыло на ўзбярэжжы Персідскага заліва і ўтварыла Новававілонскую дзяржаву.

халдзе́й,

гл. халдзеі.

халдзе́йка,

гл. халдзеі.

халдзе́йскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да халдзеяў, які належыць, уласцівы ім. Халдзейская дзяржава.

ха́лепа, ‑ы, ж.

Разм. Надвор’е са снегам і дажджом; мокры снег. Мінула восеньская халепа, падшэрхла, пабралася ў груды гразь. Місько. Халепа страшная была, секла, ды яшчэ з ветрам. Дубоўка. [Старая:] — Ды і дарогу пазамятала. Такая ж ноччу халепа была, не дай божа... Кандрусевіч.