цу́кар
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
цу́кар |
цу́кры |
| Р. |
цу́кру |
цу́краў |
| Д. |
цу́кру |
цу́крам |
| В. |
цу́кар |
цу́кры |
| Т. |
цу́крам |
цу́крамі |
| М. |
цу́кры |
цу́крах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пе́рнік, -а, мн. -і, -аў, м.
Салодкае печыва на мёдзе, патацы або цукры з духмянымі прыправамі.
Мядовы п.
|| прым. пе́рнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Канфіту́ры ’варэнне’ (Сцяшк.), запазычанне з польск. konfitury ’садавіна, засмажаная ў цукры або мёдзе’ < франц. confiture ’закансерваваная садавіна ў цукры’ (Слаўскі, 2, 415).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́рнік, ‑а, м.
Салодкае печыва на мёдзе, патацы або цукры з духмянымі прыправамі. Мядовы пернік. Мятны пернік. □ Пад вечар маці напякла салодкіх пернікаў, паставіла на стол вяндліну і паўкварты мёду. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цу́кар, ‑кру, м.
1. Пажыўны харчовы прадукт, белае крышталічнае рэчыва, салодкае на смак, якое вырабляецца з цукровых буракоў або цукровага трыснягу. Людзі вараць і спажываюць варэнне, п’юць чай. Усяму аснова — цукар. Пестрак. [Зыгмусь] рэжа і кладзе на сподак лімон і пасыпае цукрам. Чорны.
2. мн. цукры́, ‑о́ў. Спец. Назва рада арганічных злучэнняў, пераважна з групы вугляводаў.
3. перан. Разм. Пра што‑н. прыемнае на смак, смачнае. // Пра таго, хто прыносіць асалоду. [Хлор:] — Цукар — не дзяўчына, .. ружачка пахучая... Гартны.
•••
Посны цукар — сорт цукерак з цукру з фруктовымі сокамі.
[Ад ням. Zucker.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цу́кар, -кру м.
1. са́хар;
чай з цу́крам — чай с са́харом;
трысняго́вы ц. — тростнико́вый са́хар;
бурако́вы ц. — свеклови́чный са́хар;
мало́чны ц. — хим. моло́чный са́хар;
2. чаще мн., спец. цу́кры, -раў сахара́;
○ по́сны ц. — по́стный са́хар
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Наў 1 прыназ. ’у’: наў прымы ідзе (смарг., Сл. ПЗБ). Са спалучэння прыназоўнікаў на і ў, аб’яднаных значэннем мэты: на + у + прымы. Магчымы ўплыў прыстаўкі наў-.
Наў 2 ’навіна, новы ўраджай’: Пазычця мне гарнцы два круп да наві (Бяльк.). Да новы; незвычайны вакалізм можа тлумачыцца ўплывам акання ў ненаціскных складах (да наві?). Найбольш верагодна, што гэта — позняе ўтварэнне ад навіна ’новы ўраджай’ шляхам адсячэння ‑ін‑а, успрынятага як суфікс адзінкавасці, што вельмі пашыраны на Мсціслаўшчыне, параўн. сахыріна ’адна асобная частачка ў са́хары (цукры)’, салі́на ’адна асобная частачка ў солі’ (З нар. сл., 131); у такім выпадку наў выступае як паралельнае ўтварэнне да рэчыўных назоўнікаў сахар, соль і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)