цу́глі

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. цу́глі
Р. цу́гляў
Д. цу́глям
В. цу́глі
Т. цу́глямі
М. цу́глях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

цу́глі, -яў.

Два металічныя звяны, якія прымацаваны да рамянёў вуздэчкі і служаць для закілзвання каня.

|| прым. цу́глевы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цу́глі ед. нет удила́;

◊ закусі́ць ц. — закуси́ть удила́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цу́глі, ‑яў; адз. няма.

Два металічныя звяны, якія прымацоўваюцца да рамянёў вуздэчкі і служаць для закілзвання каня. А Коля, хоць быў і маленькі, як вузел, спрытна рассупоніў каня і выняў з рота цуглі. Колас. Гарцавалі пародзістыя.. коні, фыркалі, грызлі цуглі. Гурскі.

•••

Закусіць цуглі гл. закусіць ​1.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

закусі́ць¹, -ушу́, -у́сіш, -у́сіць; -у́шаны; зак., што.

Моцна захапіць зубамі.

З. губу.

З. цуглі.

|| незак. заку́сваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кілза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго (што).

Класці цуглі ў рот каню.

К. стаенніка.

|| зак. закілза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зацугля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., каго (што).

Укласці ў рот каню цуглі, закілзаць.

З. каня.

|| незак. зацу́гліваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

трэ́нзель, -я, мн. -і, -яў, м.

Металічныя цуглі, пры дапамозе якіх кіруюць канём, а таксама ланцужок для ўтрымання муштука ў роце каня.

|| прым. трэ́нзельны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гры́зло ср. (в уздечке) цу́глі, -ляў ед. нет.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пакілза́ць

‘пакласці цуглі ў рот каню (пакілзаць каня)’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пакілза́ю пакілза́ем
2-я ас. пакілза́еш пакілза́еце
3-я ас. пакілза́е пакілза́юць
Прошлы час
м. пакілза́ў пакілза́лі
ж. пакілза́ла
н. пакілза́ла
Загадны лад
2-я ас. пакілза́й пакілза́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час пакілза́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)