це́ча, -ы, ж.

1. Пранікненне вадкасці цераз шчыліну, прабоіну.

2. Дзірка, прабоіна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

це́ча

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. це́ча
Р. це́чы
Д. це́чы
В. це́чу
Т. це́чай
це́чаю
М. це́чы

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

це́ча ж. течь;

карабе́ль даў це́чу — кора́бль дал течь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

це́ча, ‑ы, ж.

1. Пранікненне вадкасці цераз шчыліну, прабоіну. Калі .. [Юрка з дзяўчынаю] праплывалі пад мостам цераз Аку, лодка стукнулася аб бык і дала цечу. Карпаў.

2. Дзірка, прабоіна. Залатаць цечу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́цечы, 1 і 2 ас. не ўжыв., -цеча, -цекуць; вы́цек, -цекла; зак.

Выліцца праз якую-н. адтуліну.

Вада выцекла з бочкі.

|| незак. выцяка́ць, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́цечы, ‑цеча; ‑цекуць; пр. выцек, ‑пекла; зак.

Выліцца праз якую‑н. адтуліну. [Шафёр:] — Зірніце, аж у двух месцах радыятар прабіты. Вада ўся выцекла, і матор перагрэўся. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

течь​II

1. це́ча, -чы ж.;

кора́бль дал течь карабе́ль даў це́чу;

2. (пробоина) це́ча, -чы ж., прабо́іна, -ны ж.;

заде́лать течь зала́таць це́чу (прабо́іну).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Пе́чанік ’муляр, пячнік’ (лід., ЛА, 3). Да незафіксаванага *пена ’печ’ (параўн. рус. пск., наўг. цеча, пена ’тс’) і суф. ‑нік, альбо ў выніку намінацыі словазлучэння печаны (майстар, муляр), параўн. польск. piecownik ’пячнік’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пе́ча 1 ’апека; клопат, нагляд’ (Нас., Др.-Падб., Гарэц.), рус. цеча ’удзел, клопаты’, польск. piecza ’клопат, увага, апека, нагляд; стараннасць’, н.-луж. pjeca, в.-луж. pječa ’клопат’, чэш. ресе ’клопат, апека, дагляд, ахова’, славен. pėča, peč, ресаі ’смутак, гора; клопат, стараннасць, трывога’, сюды ж таксама макед. печая ’тс’, печалба ’прыробак’, балг. печая, печаяба ’тс’, ст.-слав. печлл’ь ’пакута, мучэнне, смутак; клопат, апека’. Звычайна звязваецца з *рекіі, гл. пячы (Міклашыч, 234; Брукнер, 406; Праабражэнскі, 2, 53; БЕР, 5, 212). Інакш Махэк₂ (441): < і.-е. *кер‑ (> geh-) ’мець клопат, мучэнне’; апошняе ў прасл. мове (пад уплывам *рекіі ’пячы’) змянілася ў *pek​u̯‑, параўн. ст.-чэш. peč і se ’клапаціцца’, ст.-рус. пекуся ’клапачуся’. З-за такой блізкасці ў балт. мовах у *pek‑ ’пячы’ адбылася перастаноўка к — р: літ. керн, лат. cepu ’пяку’. Гл. таксама апека.

◎ Пе́ча 2 ’рана ад апёку’ (ТС). Відаць, фармальна тоеснае балг. печа ’блазна на твары’, серб.-харв. пена ’трупная пляма’, што ўзыходзіць да *pekti ’пячы’. Інакш адносна паўднёваславянскіх слоў Скок, 2, 650; БЕР, 5, 211 (з петечеі).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)