хлы́нуць
дзеяслоў, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
хлы́не |
хлы́нуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
хлы́нуў |
хлы́нулі |
| ж. |
хлы́нула |
| н. |
хлы́нула |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
хлы́нуўшы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
хлы́нуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; зак.
1. Паліцца з сілай, патокам.
Хлынула вада.
Кроў хлынула з носа.
2. Імкліва накіравацца куды-н. вялікай масай.
Людзі хлынулі ў адчыненыя дзверы.
3. перан. З’явіцца ў вялікай колькасці.
У майстэрню хлынулі заказы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хлы́нуць сов., в разн. знач. хлы́нуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хлы́нуць, ‑не; зак.
1. Паліцца адразу, раптоўна, пацячы патокам. З шумам хлынула вада ў канал і пабегла далей і далей, несучы з сабою пясок, кусочкі дрэва, траву. Колас. [Максім Багдановіч] хацеў нешта сказаць, але хлынула кроў з горла... С. Александровіч. / Пра святло, паветра і пад. Расчыніліся дзверы, у аўтобус хлынула свежае, дрыготкае паветра з нейкім мяккім халодным пахам. Адамчык. Не прачнуўся.. [баец] ні ад скрыпу дзвярэй, ні ад святла, што хлынула сюды з аснежанага, сонечнага двара. Брыль. / у перан. ужыв. Паэт захапляецца сілай чалавечага розуму, мудрасцю і прагрэсам навукі, але яго турбуе, трывожыць, каб гэта навука ў руках нелюдзяў не хлынула новым горам на жыццё людзей. Бялевіч. // перан. Раптам з’явіцца, узнікнуць (пра думкі, пачуцці і пад.). І абаім ім [мужу і жонцы] сэрца сціскаецца, Дум усялякіх хлынула цьма. Купала. Морам хлынула ў душу Хадкевіча радасць і шчасце. Васілевіч.
2. Раптам прыліць да твару (пра кроў). Саша адчула, як да шчок, да вушэй хлынула кроў, запульсавала ў шыі, у скронях, а ў грудзях стала пуста і холадна. Шамякін. «От халера», — папракнуў я сябе за сваю назойлівасць і тут жа сам пачырванеў — адчуў, як хлынула кроў да шчок — ад таго, што прымусіў людзей хвалявацца. Чыгрынаў.
3. Імкліва, раптоўна, усёй масай пайсці, накіравацца куды‑н. (пра людзей). Танец якраз кончыўся, і, разагрэтыя полькай, хлопцы і дзяўчаты хлынулі ў сенцы. Асіпенка. Празвінеў званок. У вагоны хлынулі людзі. Гурскі. // перан. З’явіцца ў вялікай колькасці. У майстэрню хлынулі заказы.
•••
Кроў хлынула ў галаву гл. кроў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лі́нуцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нецца; зак.
Паліцца, хлынуць патокам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ры́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
Імкліва кінуцца, накіравацца, хлынуць.
Р. ў атаку.
Вада рынулася, прарваўшы загароду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыхлы́нуць, 1 І² ас. не ўжыв., -не; зак.
Хлынуць, прыблізіцца куды-н.
Хвалі прыхлынулі.
Натоўп прыхлынуў.
Прыхлынулі думкі пра мінулае (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лі́нуцца, ‑нецца; зак.
Паліцца, пацячы адразу, хлынуць патокам. Укрытае шэрымі хмарамі неба гатова было лінуцца дажджом. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лю́нуць ’хлынуць’, ’накінуцца гуртам, каб зрабіць што-небудзь’ (Юрч. Вытв.), польск. lunąć, серб.-харв. љу́нути ’хлынуць’. Прасл. lʼunǫti < выклічнік lʼu (Трубачоў, Эт. сл., 15, 214).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шу́нуць, -ну, -неш, -не; шунь; зак.
1. Раптам паліцца, хлынуць, уварвацца ў што-н.
Шунула вада.
У пакой шунула свежае паветра.
2. перан. Пайсці масай (пра людзей); паступіць у вялікай колькасці.
Натоўп шунуў.
Заказы шунулі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)