фарма́нта
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
фарма́нта |
фарма́нты |
| Р. |
фарма́нты |
фарма́нтаў |
| Д. |
фарма́нце |
фарма́нтам |
| В. |
фарма́нту |
фарма́нты |
| Т. |
фарма́нтай
фарма́нтаю |
фарма́нтамі |
| М. |
фарма́нце |
фарма́нтах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
фарма́нта ж., спец. форма́нта
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фарма́нта, ‑ы, ДМ ‑нце, ж.
Спец. Дадатковае адценне гуку, якое надае гучанню музычнага інструмента або голасу асаблівую афарбоўку — тэмбр.
[Ад лац. formans, formantis — які ўтварае, фарміруе.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарма́нт
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
фарма́нт |
фарма́нты |
| Р. |
фарма́нта |
фарма́нтаў |
| Д. |
фарма́нту |
фарма́нтам |
| В. |
фарма́нт |
фарма́нты |
| Т. |
фарма́нтам |
фарма́нтамі |
| М. |
фарма́нце |
фарма́нтах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
◎ Пасцёнка ’мата’ (кадінк., Сл. ПЗБ). Палескае. Да сцяна (гл.). Дэмінутыўная функцыя фарманта pa‑ (…k‑a) мае другасны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Картаве́шка ’зняважлівае слова на чалавека з невыразнай гаворкай’ (КЭС, лаг.), гл. картавы. Суфіксальнае ўтвврвнне пры дапамозе пеяратыўнага фарманта ‑ешка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
П’янто́с лаянк. ’п’яніца’ (лаг., Жд. 2; слуц., Жыв. НС). Вытворнае ад п’я́ны (гл.) пры дапамозе экспрэсіўнага фарманта ‑(т)ос, параўн. фіґос (ад фі́ґа) у выразе: фіґос пад нос (Воўк-Лев., Татарк., 155).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасалюбава́цца ’палюбавацца’ (паст., Сл. ПЗБ). Да любавацца < любіць (гл.). Устаўка ‑са‑, якая, відаць, з ‑ся‑, ужыта тут накшталт (ці пад уплывам) літ. поўнага варыянта зваротнага фарманта ‑si‑ ў прэфіксальных дзеясловах, напр., pa‑ simyliti ’цешыцца каханнем’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вірліць ’віраваць, вірыць’ (КТС). Да вір 1 (гл.), вірыць (гл.). Суф. ‑л‑ (прасл. ‑l‑) надае дзеяслову экспрэсіўнае адценне. Утворана паводле бурліць ’кіпець’ і інш. Аб функцыі фарманта ‑l‑ гл. Вайян, Gram. comp. З, 334–335; Атрэмбскі, Gramatyka, 2, 351–354; Слаўскі, SP, 1, 53–54.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віхля́ць (БРС, Нас., Бяльк., Гарэц., КТС), віхлі́ць ’віляць хвастом’; ’хітрыць’ (КЭС, лаг.), віхле́ць ’прагнуць’ (Юрч.); ’хітрыць’ (КТС). Рус. вихля́ть, укр. вихля́ти, польск. wichlać і wichlić, з XVII ст. wikłać (Брукнер, 612), чэш. vichlať ’інтрыгаваць’, viklati ’вагацца’, славен. vihljáti ’веяць, варушыць’. Відавочна, вытворнае ад віхаць (Фасмер, 1, 324). Махэк₂ (689) выводзіць непасрэдна ад віць пры дапамозе фарманта ‑chlati.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)