уніка́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
уніка́ю |
уніка́ем |
| 2-я ас. |
уніка́еш |
уніка́еце |
| 3-я ас. |
уніка́е |
уніка́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
уніка́ў |
уніка́лі |
| ж. |
уніка́ла |
| н. |
уніка́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
уніка́й |
уніка́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
уніка́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
уніка́ць несов.
1. (чаго) избега́ть; уклоня́ться (от чего);
у. сустрэ́чы — избега́ть встре́чи;
у. прамо́га адка́зу — уклоня́ться от прямо́го отве́та;
2. (каго, чаго) сторони́ться, избега́ть, чужда́ться;
у. людзе́й — избега́ть (чужда́ться) люде́й;
3. вника́ть;
у. у су́тнасць спра́вы — вника́ть в суть де́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уніка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. чаго. Пазбягаць чаго‑н., ухіляцца ад чаго‑н. Я не раз здзіўляўся, як спрытна ўнікалі шафёры амаль непазбежных аварый. Мележ.
2. чаго. Ухіляючыся, пазбягаць чаго‑н. Калі праўду казаць, дык Яўген і ўнікаў тых заданняў, якія былі звязаны з паездкамі ў родныя мясціны. Сабаленка. Але ў размове ўжо [Зося і Паходня] не закраналі таго, аб чым толькі што гаварылі і што патрабавала яснасці. Абое баяліся і знарок унікалі яе — няхай яна акрэсліцца як-небудзь пазней, ці варта спяшацца!.. Хадкевіч. // Устрымлівацца ад чаго‑н. Насця была здзіўлена пераменай у паводзінах мужа, але цярпліва маўчала. Яна ўнікала лаянак. Сіняўскі. // Ратавацца ад чаго‑н., мінаць што‑н. Сабака сарамяжа павільваў хвастом, быццам сказаць хацеў: — Бывае ж такі выпадак, што як ні ўнікаеш, а ўсё ж спатыкаешся. Мурашка.
3. каго-чаго. Стараюцца, не жадаць сустракацца з кім‑, чым‑н. Кінуўшы мужа, Марына Паўлаўна як мага старалася ўнікаць з ім сустрэчы. Зарэцкі. [Тапурыя:] — Пачаў я ўнікаць людзей, і нейкі час як бы хвароба ў мяне такая была: дрэнна мне пры людзях! Самуйлёнак. Непакоіла няпэўнасць адносін з Ленай. Чаму дзяўчына ўнікае яго [Андрэя]? Няўжо яна пагарджае ім? Сапрыка. // ад каго. Быць заўважаным, убачаным. Так, глытаючы слёзы, прыўды, разважае Алена. Ад Ганькі не ўнікае матчын настрой. Васілевіч.
4. у што. Удумвацца, імкнуцца зразумець сутнасць чаго‑н. Віктар учытваўся, унікаў у змест. І раз, і другі прабягаў вачыма напісанае. Паўлаў. Толькі там, пад зямлёю, калі сачыў за працай Сапегі, унікаў у складаныя яе дэталі, ён [Савіцкі] перайначваўся. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уні́кнуць, -ну, -неш, -не; уні́к, -кла; зак.
1. чаго. Пазбегнуць, ухіліцца ад чаго-н.
У. аварыі.
У. лаянкі.
2. каго-чаго. Не пажадаць сустрэцца з кім-, чым-н.
У. сустрэчы.
3. у што. Удумацца, пастарацца зразумець сутнасць чаго-н.
У. у змест прачытанага.
|| незак. уніка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вника́ть несов. уніка́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уні́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не.
Зак. да унікаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уніка́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. унікаць (у 4 знач.) — унікнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
унікне́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. унікаць (у 1 знач.) — унікнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уду́млівы, -ая, -ае.
1. Схільны глыбока мысліць, унікаць у сэнс чаго-н.
У. пісьменнік.
Удумліва (прысл.) аналізаваць.
2. Які выяўляе такую здольнасць.
Удумлівыя вочы.
|| наз. уду́млівасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чужда́ться несов.
1. чужа́цца, цура́цца; (избегать) уніка́ць; (уклоняться) ухіля́цца (ад каго, ад чаго);
2. перен. уніка́ць, быць во́льным (ад чаго);
чужда́ться за́висти уніка́ць за́йздрасці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)