уласці́ва
прыслоўе, утворана ад прыметніка
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| уласці́ва |
уласці́вей |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
уласці́ва безл., в знач. сказ. сво́йственно, прису́ще, характе́рно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уласці́ва, безас. у знач. вык.
Характэрна. Таўлаю, як сапраўднаму паэту, было ў вышэйшай ступені ўласціва мысліць вобразамі. Клышка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сво́йственно в знач. сказ. уласці́ва;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
эйдэты́зм, ‑у, м.
Разнавіднасць вобразнай памяці, якой уласціва захоўваць яркія вобразы прадметаў пасля спынення іх уздзеяння па органы пачуццяў.
[Ад грэч. éidos — вобраз.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радыеакты́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Якому ўласціва радыеактыўнасць. Радыеактыўныя атамы. // Які змяшчае ў сваім саставе элементы, якім уласціва радыеактыўнасць. Радыеактыўныя воды. Радыеактыўныя мінералы.
2. Абумоўлены радыеактыўнасцю, заснаваны на ёй. Радыеактыўны распад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэпертуа́р, -у, м.
1. Сукупнасць п’ес, музычных і іншых твораў, якія ідуць у тэатры, у кіно, выконваюцца ў канцэртных залах, на эстрадзе, у цырку.
Песенны р. канцэрта.
Небагаты р. слоў.
2. Сукупнасць тэатральных роляў, музычных твораў якія выконваюцца кім-н.
Р. дэкламатара.
У сваім рэпертуары хто-н. (таксама перан.: як уласціва каму-н., як заўсёды робіць хто-н.; іран.).
|| прым. рэпертуа́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стаі́чна, прысл.
Як стоік (у 2 знач.), як уласціва стоіку; стойка, мужна. І тым не менш, непакорлівы дух дзядзькі, яго паэтычная душа, закаханая ва ўсё прыгожае, стаічна вытрымлівалі нягоды і выпрабаванні лёсу. Майхровіч. З нейкім вінавата-прабачлівым выглядам ён стаічна чакаў, пакуль набярэцца ў яе дробязі на рэшту. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Саты́ра ’спецыфічная форма мастацкага адлюстравання рэчаіснасці, якой уласціва высмейванне розных адмоўных з’яў’ (ТСБМ), Крукоўскі (Уплыў, 85) лічыць новым запазычаннем з рус. сати́ра ’тс’, якое праз франц. satire паходзіць з лац. satira, больш стараж. satura (lanx) ’блюда з рознымі пладамі, якое кожны год паднасілася багам; дэсерт, сумесь; вершаваная сумесь’ (Фасмер, 3, 565; Праабражанскі, 2, 254). Раўнаверагодна і пасрэдніцтва польск. satyra ’сатыра’. Аб польск. слове гл. Брукнер, 482.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лады́жка ’гладыш’ (Мат. Гом.), глады́шка ’збанок без вуха (ручкі)’ (Сл. паўн.-зах., Бяльк., Сцяшк., Жд. 2), ладыш ’гладыш’, ’круглая вонкавая частка коміна’, ’цэментаваная труба ў калодзежы’ (ваўк., Сл. паўн.-зах., Федар. 1., Сцяшк.), польск. люблінск. gładyszka ’посуд для малака’. У выніку другаснага пераасэнсавання звязваецца з лексемай гладкі (гл.), хаця ў сапраўднасці ўтворана ад адной з прасл. назваў гліны latū̆‑/latĭ (Трубачоў, Ремесл. терм., 219). Адпадзенне пачатковага г‑ уласціва не толькі беларускім, але і іншым славянскім гаворкам, параўн., напр., укр. бук. ладонький ’гладзенькі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)