увільну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.
1. ад каго-чаго. Лоўка павярнуўшыся, пазбегнуць чаго-н.
У. ад удару.
2. перан., ад чаго. Ухіліцца ад чаго-н., карыстаючыся рознымі хітрыкамі.
У. ад цяжкай працы.
|| незак. уві́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. уві́льванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
увільну́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
увільну́ |
увільнё́м |
| 2-я ас. |
увільне́ш |
увільняце́ |
| 3-я ас. |
увільне́ |
увільну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
увільну́ў |
увільну́лі |
| ж. |
увільну́ла |
| н. |
увільну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
увільні́ |
увільні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
увільну́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
увільну́ць сов., прям., перен. увильну́ть, ускользну́ть;
у. ад уда́ру — увильну́ть от уда́ра;
у. ад прамо́га адка́зу — увильну́ть (ускользну́ть) от прямо́го отве́та
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
увільну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. Спрытна ўхіліцца ад сустрэчы, сутычкі з кім‑, чым‑н.; лоўка павярнуўшыся, пазбегнуць чаго‑н. Увільнуць ад удару. □ — Я ўжо іду, — і бег [Федзька] дахаты, азіраючыся на бацьку, каб увільнуць, калі той захоча аперазаць. Арабей. // Непрыкметна пайсці, паехаць, скрыцца ад каго‑н. На агароджапай канатамі арэне рысоўка не паможа, бо там няма куды увільнуць, няма кім засланіцца. Карпюк.
2. перан.; ад чаго. Ухіліцца ад чаго‑н., карыстаючыся рознымі хітрыкамі; выкруціцца. Увільнуць ад цяжкай працы. Увільнуць ад прамога адказу. □ Калі ўзяць, дык — [кулак] надта хітры, Калі даць, дык — «носік вытры». Увільне не сяк, дык так, Бо нашто ж бы быў кулак? Крапіва. Калі раней [Валодзя] толькі і думаў, як увільнуць ад работы, дык цяпер ніколі не адстае ад астатніх. Рунец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уві́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да увільнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уві́льванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. увільваць — увільнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увильну́ть сов., разг. увільну́ць, ухілі́цца, вы́круціцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уві́льваць несов., прям., перен. уви́ливать, ускольза́ть, уска́льзывать; см. увільну́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
увіну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм.
1. што ў што. Укруціць, абвярцець што‑н. з усіх бакоў; завінуць.
2. Знікнуць, увільнуць. Загаманіўшы з старым садоўнікам, Ларыса не заўважыла, як увінуў Ігнась. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускользну́ть сов.
1. (скользя, вырваться) вы́слізнуць, вы́слізнуцца;
ры́ба ускользну́ла из рук ры́ба вы́слізнула (вы́слізнулася) з рук;
2. разг. (внезапно уйти откуда-л.) вы́шмыгнуць; разг. (куда-л.) шмы́гнуць; (скрыться) уцячы́; (исчезнуть) зні́кнуць;
ускользну́ть из ко́мнаты вы́шмыгнуць (уцячы́) з пако́я;
он ускользну́л к себе́ в ко́мнату ён шмы́гнуў да сябе́ ў пако́й;
неприя́тель ускользну́л от пресле́дования во́раг уцёк ад прасле́давання;
он куда́-то ускользну́л ён не́куды знік (уцёк);
3. разг. (уклониться) ухілі́цца; (увильнуть) увільну́ць;
ускользну́ть от прямо́го отве́та ухілі́цца (увільну́ць) ад прамо́га адка́зу;
4. (остаться незамеченным) разг. вы́пасці з-пад ува́гі, прайсці́ па-за ўва́гай;
э́то ускользну́ло от моего́ внима́ния гэ́та вы́пала з-пад маёй ува́гі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)